Արգել

Արգելի ազգաբնակչության փոփոխությունը.^[2]

Նախկինում անվանվել է Լուսակերտ, գտնվում է Եղվարդից 9 կմ հյուսիս-արևելք։ Հիմնադրվել է 1948 թվականին, որպես Գյումուշ-ՀԷԿ-ի բանավան։ 1991 թվականին բնակավայրին նորից տրվել է գյուղի կարգավիճակ և 1996 թվականին կրկին վերանվանվել իր նախկին անվամբ՝ Արգել։ Արգելից հյուսիս՝ Հրազդանի ձորում կանգուն է 7-րդ դարի Կարենիսի վանքը։ Լուսակերտից հյուսիս-արևելք՝ Ձորալանջին, գտնվում է միանավ փոքր եկեղեցի՝ հիմնադրված 4-5 դարերում և «Թուխ Մանուկ» մատուռը։ Գյուղը գտնվում է Կոտայքի մարզի հարավարևելյան, իսկ նախկին Նաիրիի շրջանի՝ հյուսիսարևելյան մասում, Հրազդան գետի աջափնյա լեռնալանջին։ Բնակավայրն ունի շատ հին պատմություն, բայց պաշտոնապես նրա թվագրումն սկսվում է 1898 թվականից։ Բնակիչների 98%-ը հայեր են՝ հիմնականում 1929-1930 թվականներին բռնագաղթված Արևմտյան Հայաստանից։ Բնակվում են նաև Ադրբեջանից բռնագաղթված փախստական ընտանիքներ։ Գյուղը հայտնի է իր բարենպաստ կլիմայով, որտեղ ամռան շոգ ամիսներին բավականին զով է, ձմռանն էլ՝ համեմատաբար մեղմ։ Գյուղի արևելյան մասում՝ Հրազդանի կիրճում շատ ռեժիսորներ նկարահանել են հատվածներ իրենց ֆիլմերի համար։ Գյուղը մինչև 1990-ական թվականները եղել է արդյունաբերական բնակավայր՝ գերակշիռ թվով բանվոր ծառայողներով, իսկ ներկայումս բնակչության զգալի մասը զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ և անասնապահությամբ։ Արգելում է գտնվում Գյումուշ-ՀԷԿ -ը՝ Սևան-Հրազդան կասկադի և ՀՀ բոլոր ՀԷԿ-երից ամենահզորը։ Կարևորագույն արդյունաբերական ձեռնարկություններից է նաև արտասահմանյան կապիտալ ներդրումների շնորհիվ վերագործարկված «Արգել» ՓԲԸ -ն, որտեղ կթողարկվեն համակարգչային տեխնիկայի և տպագրական մեքենաների որոշ դետալներ։ Սննդի արդյունաբերության կարևորագույն ձեռնարկություն է հացի արտադրական փուռը։ Համայնքում գործում են տասնյակից ավելի մասնավոր օբյեկտներ, ինչպիսիք են «Լուսակերտի հանգստյան տուն» և «Արգել վերականգնողական կենտրոն» ՓԲԸ-ները, որտեղ յուրաքանչյուր տարի հանգսի նպատակով և տարբեր հասարակական, մշակութային, կրթական միջոցառումների շրջանակներում հարյուրավոր մարդիկ տարբեր բնագավառներից այցելում են այստեղ, կազմակերպում սեմինարներ, գիտաժողովներ և այլ միջոցառումներ։ Գյուղն ունի Հայրենական մեծ պատերազմի և Արցախյան հերոսամարտում նահատակված հերոսների հուշարձան կոթողներ։ Վերջինիս հեղինակն է հայտնի քանդակագործ, գյուղի բնակիչ և պատվավոր քաղաքացի Արսեն Փանոսյանը, որը նաև հարավից գյուղ մուտք գործող ճանապարհին քանդակել է խաչքարերի մի համալիր և այն անվանել «Քրիստոնյա Հայաստան 1700»։

Բնակչությունը զբաղվում է դաշտավարությամբ և պտղաբուծությամբ։

Արգելի մոտակայքում կան հանքային աղբյուր և կավճի հանք։

Գյուղում կա Սբ. Գևորգ եկեղեցի (1890 թ.), իսկ գյուղից արևելք գտնվում է Կարենիսի վանքը (VII դար)։

• 
  Սուրբ Գևորգ եկեղեցի
• 
  Արգել գյուղը՝ թռչնի թռիչքի բարձրությունից
• 
  «Քրիստոնյա Հայաստան» հուշահամալիրը Արգել գյուղում
• 
  Հրազդանի կիրճը՝ Արգել գյուղից

• Արգելի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Կոտայքի մարզ)

Արգել բնակավայրը «GEOnet Names Server» կայքում։

• World Gazeteer: Armenia(չաշխատող հղում) – World-Gazetteer.com
• 2001 թվականի Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները, Հայաստանի վիճակագրական կոմիտե