Ավետիս Յափուճյան
Ավետիս Հովհաննեսի Յափուճյան (հունվարի 10, 1931[1], Կահիրե, Եգիպտոս[1] - հուլիսի 5, 2017, Սիդնեյ, Ավստրալիա[2]), եգիպտահայ պատմաբան, մշակութային գործիչ, խմբագիր։ Պատմական գիտությունների թեկնածու (1974, Երևան)։
| Ավետիս Յափուճյան արմտ. հայ.՝ Աւետիս Եափուճեան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունվարի 10, 1931[1] |
| Ծննդավայր | Կահիրե, Եգիպտոս[1] |
| Մահացել է | հուլիսի 5, 2017 (86 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Սիդնեյ, Ավստրալիա |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Եգիպտոսի թագավորություն,  Եգիպտոս և .svg){kind=small} Ավստրալիա |
| Ազգություն | հայ |
| Մայրենի լեզու | հայերեն |
| Կրթություն | Գալուստյան ազգային վարժարան (1949)[1] և Երևանի պետական համալսարան (1974) |
| Գիտական աստիճան | պատմական գիտությունների թեկնածու[1] (1974) |
| Մասնագիտություն | պատմաբան, մշակութային գործիչ, խմբագիր, հրապարակախոս և թարգմանիչ |
| Աշխատավայր | Փունջ, Արեւ և ՀԲԸՄ |
| Կուսակցություն | ՌԱԿ |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ավարտել է Կահիրեի Գալուստյան վարժարանը (1949), Լոնդոնի մանկավարժական ինստիտուտի լրագրության ֆակուլտետը (1953)։ 1966 թվականից «Սրն» օրաթերթի (Կահիրե) խմբագիրն է։ Կահիրեում լույս են տեսել Յափուճյանի «Հայ ժողովուրդի մեծ գոյամարտը» (1968), «Ով կազմակերպել է Փետրվարյան արկածախնդրությունը և ինչ եղավ անոր հետևանքը» (1969), «Արևմտահայաստանի կորուստը և անոր պատասխանատուները» (1970), «Եվ վերածնավ հայ ժողովուրդը հուրեն ու սուրեն» (1971), «Բաքվի հերոսամարտը և անոր պարտության պատասխանատուները» (1973), «1918 թվականի թուրքական արշավանքը Հայաստան և Բաթումի պայմանագիրը» (1974), «Հայ ժողովրդին անկախության պայքարը Կիլիկիո մեջ 1919 թվերից (1977), «Մեծ եղեռնը օտար մտավորականության գնահատումով» (1980) գրքերը։ Ֆրանսերենից և անգլերենից հայերեն է թարգմանել վեպեր և գիտական երկեր[3]։ Իր գործունեությամբ նպաստում է սփյուռք-հայրենիք կապերի ամրապնդմանը[4]։
Երկեր խմբագրել
- Արեւմտահայաստանի կորուստը եւ անոր պատասխանատուները, Գահիրէ, 1970, 225 էջ։
- Եւ վերածնաւ հայ ժողուուրդը հուրէն եւ սուրէն, Գահիրէ, 1971, 342 էջ։
- Հայ ժողովուրդին անկախութեան պայքարը Կիլիկիոյ մէջ 1919-1921 թթ., մաս Ա., Գահիրէ, 1977, 1086 էջ։
- Հայաստանի հանրապետութեան քաղաքական, տնտեսական, զինուորային, ընկերային կացութիւնը, Գահիրէ, 1972, 462 էջ։
- Մեծ եղեռնը օտար մտաւորականութեան գնահատումով, Գահիրէ, 1980, 168 էջ։
- Նանսեն եւ հայ գաղթականութեան հայրենադարձութեան հարցը, Գահիրէ, 1983, 280 էջ։
- Ով կազմակերպեց Փետրուարեան արկածախնդրութիւնը եւ ինչ եղաւ անոր հետեւանքը, Գահիրէ, 1969, 136 էջ։
- Պայքարի ճանապարհով, Սիտնի, 2001, 312 էջ։
- Պաքուի հերոսամարտը եւ անոր պարտութեան պատասխանատուները, Գահիրէ, 1973, 134 էջ։
Պարգևներ խմբագրել
- Ավստրալիայի կառավարության Հատուկ շքանաշան, 2001
- Մայր Աթոռ Սբ. Էջմիածնի «Ս.Սահակ-Ս.Մեսրոպ» շքանշան, 2005
- ՀՀ սփյուռքի նախարարության «Վիլյամ Սարոյան» մեդալ, 2011
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 8 (հայ.) — հատոր 8. — էջ 124.
- ↑ Daily, AZG. «ՎԱԽՃԱՆՎԵԼ Է ԴՈԿՏ. ԱՎԵՏԻՍ ՅԱՓՈՒՃՅԱՆԸ». AZG Daily. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ «Bibliothèque de l'Église apostolique arménienne - Paris - Եափուճեան , Աւետիս». www.bibliotheque-eglise-armenienne.fr. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 10-ին.
- ↑ Baghdasaryan, Aram. «AV Production - Ավետիս Յափուճյան». avproduction.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 23-ին.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 124)։  |