Psoriasi

Etiologia ezezaguna da, baina pentsatzen da multifaktoriala dela eta osagarri genetiko eta ingurugirokoek sortzen dutela.

Joera Genetikoa aldatu

Gene desberdinek sor dezakete eritasun hau:

• HLA CW6 (ohikoena) eta DR7.
• HLA B17: gaixotasuna adin gazteagoetan sortarazte du eta, beraz, pronostikoa txarragoa da.
• HLA B27: aldaera pustulosoa eta artikulazioetakoa.

Ingurugiroko faktoreak aldatu

• Traumatikoak: Köebnerren fenomenoari esker, trauma dagoen tokian psoriasia agertzen da.
• Infekzioak: estreptokoko β-hemolitkoak sortutako goiko arnasbideetako infekzio baten ostean super-antigeno bakterianoak sortzean.
• Klimatikoak: hotzak lesioak okerragotzen ditu eta beroak edota eguzkiak hobetzen ditu.
• Psikogenoak: estresak eritasuna piztu edota okertzen du.
• Metabolikoak: alkohol gehiegi edateak eta hipokaltzemiak piztu edo okertu dezakete gaixotasuna
• Endokrinoak: intzidentzia areagotzen da pubertaroan eta menopausian.
• Farmakologikoak: litio gatzak, β-blokeantea, antipaludikoak eta AIEEek gaixotasuna bera edo agerraldi bat piztu dezakete.

T linfozito CD4+ aktibatu batzuek zitokinak jariatzen dituzte. Zitokina hauek geruza basaleko keratinozitoen proliferazioa estimulatuko dute ziklo zelularraren denbora normala laburtuz eta epidermiaren hiperplasia bat emanez. Horregatik epidermisaren geruza korneoan nukleodun zelula heldugabeak metatuko dira.

Aldaketa histologikoak ziklo zelularrean laburpenari esker ematen dira. Keratinoziotak azkarrago berritzen direnez geruza epidermikoen igoera ematen da hiperkeratosia eta akantosia. Zelulek ez dute ez nukleoa galtzeko denborarik, parakeratosia, ezta keratohialinazko granuluak sortzeko denborarik ere, hipogranulosia.

Beraz, azalaren maila ezberdinetan topatzen diren aldaera histologikoak hurrengoak dira:

• Epidermian: Munro-Sabouraud_en mikroabszesuak polimorfonuklearren igoeragatik geruza korneaoan,hiperkeratosia, parakeratosia, Hipogranulosia, Akantosia.

• Lotura dermoepidermikoan: Papilomatosia

• Dermian: Infiltratu peribaskularrak.

Ohizko lesioa tamaina ezberdinetako plaka eritematosoa da, nakar-itxurakoa, ondo mugaturikoa eta lodiera handiko desmakazioa duena. Baita PNMek sorturiko pustula esterilak topa daitezke ere.

Broq-en arraspatze mekanikoaren faseak:

1. Ezkata finak askatzen dira: argizarizko orbanaren edo kandelaren zeinua.

2. Mintz fina bat askatzen da: Dunkan-Buckley-en mintza.

3. Auspitz-en zeinua (patognomonikoa): lesioaren gainazalean puntu gorrixken agerpena ematen da papila dermikoen kapilarren hausturagatik.

Psoriasia normalean erupzio monomorfo, simetriko, mugatu edo sakabanatu moduan aurkezten da, aldaera kliniko ezberdinak jarraitzen dituelarik:

• Azazkalen psoriasi: %50 eskuetan eta %35 azalean ematen da. Artropatiekin batera eman daiteke, batez ere interfalangiko distalak. Hiru alterazio mota ezberdin deskribatzen dira:

1. Lamiaren zulaketa: (pitting ungeala) puntu formako depresioak azazkalaren laminan matrizean erasateagatik.

2. Azkazalaren kolore galera olio orbanean: lamina azpian agertzen diren orban horixkak, hiponikiora luzatzen dira.

3. Onikodistrofia garrantzitsua: azkazal azpiko onikolisi eta hiperkeratosia.

• Psoriasi plaketan edo ohiko psoriasi: mota arruntena da. Plakek 1-30cm neur dezakete eta kopurua aldakorra da. Normalean ukondo, belaun, eskualde lunbosakroa eta buru-azalean agertzen dira. Lesio iraunkorrak dira hile edo urteetan zehar eta agerraldi ezberdinetan beste eskualdeetara luza daitezke. Plakak baita haien aretan elkar daitezke ere psoriasi gyrata deritzona sortuz, beste batzuetan erdialdean konpondu egiten dira eraztun psoriasia sortuz.

• Psoriasia tantatan: plakek 1cm baino gutxiago neurtzen dute, gorputz enborrean agertzen dira normalean eta azkura ematen dute. Oso ohikoak dira amigdalitis baten ostean gazteengan, 2-3 hilabeteen buruan desagertu egiten dira. Ohiko psoriasiarekin batera eman ahal dira.

• Psoriasi eritrodermikoa: mota jeneralizatua, larria eta heriotza ekar dezakeena, askotan ingresatu behar dira gaixoak. Gorputz azalera osoan agertzen da ohiko psoriasi baten aurrera egiteagatik edota bat-batean tratamendu sistemiko desegoki bate ostean. Eman daitezkeen konplikazioen artean sepsia,IAM, hipoproteinemia eta hiposideremia.

• Psoriasi pustuloso orokortua (von Zumbusch): motarik larriena, akutua da eta ez oso arrunta. Sukarrarekin batera pustula txiki esterilak agertzen dira. Tratatzen ez bada heriotza ekar dezake.

• Psoriasi pustuloso mugatua:

1. Esku-oinetakoa (Barber): esku-azpian eta oin-zolan oinarri heritematoso baten gainean simetrikoki agertzen diren pustula esterilak dira, agerraldiak errepikakorrak izaten dira. Pustulak 8-10 egunen buruan desagertzen dira, baina beste berri batzuk ager daitezke kronifikazio prozesu bat emanez.

2.Akrodermatiti jarraia (Hallopeau) edo psoriasi akrala: azazkalaren eta ezpiko hezurraren berxurgapena ematen da, tokiko suntsipen gaitasun handia du, hantura dela eta falangerik gabe geratzen dira gaixoak.

3. SAHPO sindromea: Sinobitisa, ohiko Akne larria, hezu luzeen Hiperostosia, esku-oin Pustulosia eta Osteoartropatia.

Ez-ohizko motak:

• Psoriasi lineala
• Psoriasi drborreikoa
• Begi erasaketa
• Alderantzizko Psoriasi: deskamaziorik gabekoa, tolesduretan agertzen da.
• Psoriasi guttata: orokortua, infekzioen ostean gazteetan agertzen den mota da. Lesioek 0,5-1,5cm_takoak izaten dira, gorputz-enbor eta gorputz-adarren alde proximalean agertzen direlarik normalean. Pronostikoa onbera da eta tratamendua antibiotikoen bidezkoa da.

• Infekzio arriskua gehituta.
• Azkura, antsietatearekin erlazioa, normalean ez da ematen azkurarik.
• Eritrodemia
• Nefritisa
• Eralzionaturiko hepatopatia, pronostikoa txartzen du.
• Birika fibrosia, ohikoa.
• Amiloidosia, ohikoa.
• Artropatia psoriasikoa: artikulazioetan mina eta hanturaren agerpena psoriasi gaixo batean. Normalean 35-45 urteen artean eman ohi da eta artropatia seronegatiboa da (faktore erreumatoide negatibo). Intzidentzia aldakorrekoa da eta psoriasiaren lehen manifestazio bezala, konplikazio modura edo gaixotasunarekin batera ager daiteke.

Tokiko tratamendua eta tratamendu sistemikoa eman daitezke kasuen arabera.

Tokiko tratamendua aldatu

Bakarka eman daiteke gorputz-azaleraren %50a baino gutxiago kaltetuta badago, edo tratamendu sistemikoaren lagungarri moduan.:

• Kortikoideak +/- azido salizilikoa

• Alkaternaren eratorriak: galipota

• D bitaminaren eratorriak.

• Azido erretinoikoa + kortikoideak

• Erretinoide topikoak

Alderantzizko psoriasian beti takrolimusa.

Tratamendu sistemikoa aldatu

Kaltea zabalagoa denean edota artikulazioen kalte nabaria dagoenean, nahiz eta azaleko kaltea txikia izan.

• UVA edo UVB errazioak, oso tratamendu eraginkorra.

• Metotrexate

• Erretinoideak

Hauetaz gain, behar izanez gero, gehitu daitezke:

• Antiiflamatorioak: artropatia kasuetan.

• Antibiotikoak

• Ziklosporina eta mikofenolato mofetila