Plac Powstańców Warszawy w Warszawie
Ogólne
Drukuj lub eksportuj
W innych projektach
Śródmieście | |||
![]() Plac Powstańców Warszawy, widok w kierunku północnym | |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Miejscowość | |||
![]() | |||
|
Plac Powstańców Warszawy – plac w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.
W swojej historii plac nosił kolejno nazwy:
Prostokątny plac został wytyczony w latach 1823–1826[1] w miejscu istniejących w tym miejscu ogrodów między ulicami Szpitalną, Mazowiecką, Świętokrzyską i Warecką oraz obecnymi (przeprowadzonymi w 1902 roku) ulicami Nowosienną (Sienkiewicza) i Moniuszki[2]. W 1839 roku nadano mu nazwę plac Dzieciątka Jezus, pochodzącą od istniejącego tu od roku 1758 Szpitala Dzieciątka Jezus[1]. Monumentalny budynek główny szpitala zajmował teren między ul. Świętokrzyską a obecną ul. Boduena[7]. Przy szpitalu założono cmentarz[8].
W 1828 roku przy placu zakończono budowę dwupiętrowej kamienicy należącej do Karola Fryderyk Mintera, przy której powstała fabryka metalowej galanterii użytkowej i artystycznej[9]. Około 1865 roku fabryka została przeniesiona na ul. Smolną, a do dawnej kamienicy Minterów wprowadziła się Dyrekcja Poczt[10]. Na sąsiedniej posesji, w miejscu dawnego domu przedpogrzebowego i składu karawanów Szpitala Dzieciątka Jezus, od ok. 1862 roku działała stacja pocztowa z dużymi stajniami, warsztatami i budynkami mieszkalnymi dla pocztylionów[10][1].
Około 1870 plac został przemianowany na plac Warecki, gdyż został wytyczony na gruntach Józefa Pułaskiego – starosty wareckiego[11]. W 1901 roku[1] Szpital Dzieciątka Jezus został przeniesiony do nowej siedziby zbudowanej w latach 1897–1901 na terenie dawnego folwarku świętokrzyskiego, w rejonie ul. Nowogrodzkiej[12]. Na rozparcelowanym terenie poszpitalnym zaczęto wznosić kamienice czynszowe[13]. Plac uporządkowano i wybrukowano oraz założono nowy skwer[3]. W latach 1912–1916 stację pocztową zastąpiono monumentalnym gmachem Poczty Głównej[3]. W okresie międzywojennym w budynku miało również siedzibę Ministerstwo Poczt i Telegrafów (z adresem ul. Warecka 16)[14].
Plac był pierwotną lokalizacją pomnika Fryderyka Chopina[15] W 1921 roku, w setną rocznicę śmierci Napoleona Bonapartego, plac otrzymał nazwę plac Napoleona, a na samym placu postawiono jego pomnik (później rozebrany)[16]. Monument odsłonięto ponownie w 2011.
W latach 1931–1933 przy placu zbudowano 16-piętrowy wieżowiec Towarzystwa Ubezpieczeniowego Prudential[3]. Był to pierwszy w Polsce drapacz chmur o wysokości 66 metrów.
Zabudowa placu ucierpiała w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939[17]. Na placu powstał wtedy prowizoryczny cmentarz; groby zaczęto usuwać na rozkaz władz okupacyjnych niemieckich w listopadzie 1939[18]. W maju 1940 nazwa placu została przez nie zmieniona na Postplatz[4].
W 1944 powstanie warszawskie i walki na placu zaczęły się ok. godz. 16, czyli godzinę przed godziną „W”. Budynek Prudentialu został zajęty przez powstańców i pozostawał w ich rękach do końca powstania. Z jego okien ostrzeliwano zajęty przez Niemców gmach Poczty Głównej, który został zdobyty 2 sierpnia. Jako najwyższy w Warszawie mocno ucierpiał od nalotów i ostrzału artyleryjskiego, m.in. 28 sierpnia został trafiony pociskiem o masie 2 ton kalibru 600 mm z samobieżnego moździerza typu Karl-Gerät[19].
Po 1945 placu nie odbudowano praktycznie w przedwojennej formie poza budynkiem Prudentialu, w którym do dziś (z przerwą w latach 2002−2018) funkcjonuje hotel Warszawa. Przez plac przeprowadzono linię trolejbusową[3]. W latach 50. w miejscu zburzonego gmachu Poczty Głównej rozpoczęto budowę kompleksu Narodowego Banku Polskiego[3]. Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 27 września 1957 nazwę placu zmieniono na plac Powstańców Warszawy[5][6].
W 1979 na placu odsłonięto płytę-pomnik upamiętniającą walki batalionu „Kiliński” podczas powstania warszawskiego[20].
W 2012 na placu została wybudowana wentylatornia linii M2 warszawskiego metra, przebiegającego pod ul. Świętokrzyską[21]. W trakcie prac natrafiono na pocisk z samobieżnego moździerza typu Karl-Gerät kalibru 600 mm, taki sam, który w sierpniu 1944 roku trafił w Prudential[21].
W 2014, w związku z 70. rocznicą wybuchu powstania warszawskiego, nawierzchnia placu została wyremontowana. W 2017 dokonano jego kolejnej modernizacji, m.in. usuwając wielkie kolorowe donice ustawione w 2014 oraz sadząc 25 lip srebrzystych[22]. W 2022 pod placem rozpoczęła się budowa czterokondygnacyjnego parkingu podziemnego z 420 miejscami postojowymi[23]. Prace mają się zakończyć na przełomie 2024 i 2025 roku[24].