ቅማንት

1-ከመንትነይ ድምፅኘ ኙ ኚ ኛ ኜ ኝ ኞጞ ጙ ጚ ጛ ጜ ጝ ጐኸ ኹ ኺ ኻ ኼ ኽ ኾ2-ከመንትነይ ሳብ2.1 ከመንትነይ ሳብ ሸካ አጛሽላኛ - አንድ----1 አንኳ--ዐምስት -- 5 ሰሳ-ዘጠኝ--9ኒኛ - ኹለት---- 2 ወልታ-ስድስት --6 ሸካ--ዐሥር--10ሲኳ - ሦስት --3 ነኘታ-ሰባት------------7ሰጃ - አራት--- 4 ሳወታ-ስምንት------82.2 ከመንትነይ ሳብ ነኘይኝ አጛሽ

ሸኪላኛ- … 11                             ሸኪ ወልታ……16

ሸኪ ኒኛ--… 12 ሸኪ ነኘታ…….17ሸኪ ሲኳ- … 13 ሸኪ ሳወታ-…..-18ሸኪ ሰጃ-… 14 ሸኪ ሰሳ-- ….. 19ሸኪ አንኳ-…15 ነኘይኝ-- ….. 202.3 ከመንትነይ ሳብ ሊጝ አጛሽ

ወልትኝ  .…60                 ሳኞይኝ----……..30                                                             

ነኘቲኝ-………-70 ሳመቲኝ-……...-80 ሰጅኝ-- ……… 40 ሰሲኝ--………...-90 አንኮይኝ-…….-.50 ሊጝ---…………..100 2.4 ከመንትነይ ሳብ ሸክ አጛሽ ላኛ ሊጝ-100 ወልታ ሊጝ-600ኒኛ ሊጝ-200 ነኘታ ሊጝ-700ሲካ ሊጝ-300 ሳወታ ሊጝ-800ሰጃ ሊጝ- 400 ሰሳ ሊጝ-900አንኳ ሊጝ-500 ሸክ----1000

       ለምዳ

1-ሰጅኝ ሰሳ2-ሸኪ ወልታ ሸክ ላኛ ሊጝ ሰሲኝ ሲኳ፡፡3-ሸካ ሸክ፡፡4-ሳወታ ሊጝ ሳወቲኝ ሳወታ፡፡5-ኒኛ ሸክ ነኘይኝ፡፡6-አንኳ ሊጝ አንኮይኝ አንኳ ሸክ አንኳ ሊጝ አንኮይኝ አንኳ፡፡3- ንኝ-ይርኮና-……-እናት -ያን………..-አያት/ወንድ/ገና…….--እናት -ታን--……….አያት/ሴት/አባ--….…አባት -ንዋግ-…………..አማትዘን-……..ወንድም -ያንሻት……….-አማት/ወንድ/

ሸን-……-እኅት              -ታንሻት……………-አማት/ሴት/አግ-……አጎት               -ይር-…………………ሰውቴር…..- አክስት               -ይረን-……………….ሰዎችዊና-……ሚስት                -እዠን-………………-ሕዝብ 

ጉርዋ……..-ባል -ማኸል-………………-ጓደኛ -ኹራ-…….ሴት ልጅ -ከልሜድ-እረኛ-እውራ……-ወንድ ልጅ -ግርበድ-እኩያ-ለለማ………-ሕፃን -አበኩና-እናት አባት-መሙ-……..ማሙሽ -ከበኔላ-መካን

       3.1 ተውላጠ ሽኑ (1)

- አን--እኔ ኒ--እሱ ይ-----የኔ- እንት--አንተ/አንቺ ንሽ--እሷ ቲ----ያንተ/ያንቺ- እኔው-- እኛ ናይዴው-እነሱ አናጝ----የእኛ

3.1.1.ግስ(1)ይሰኩ ፤ ይሰት ፤ ይሰኩን

3.1.2 አረፍተ ጋቢ ሰራጝ

አንአኔውኒንሽናይዴው

ይሰትይስኩንይስኩ

ለምዳ /ምሳሌ1.አን ጎለንታው ይስኩ፡፡2.ንሽ አልማዝ ይሰት፡፡3.ናይዴው ጎለንታው ኩ አልማዝ ይሰኩን፡፡

3.2 ተውላጠ ሽኑ(2)ኒሻው------የሱ እንትዴው-----እናንተንሻው…….የሷ እን…….ይህእንታጝ……የናንተ እንዴው…..እነዚህ ይንዴው…..እነዚያ

አናጝ----እኛ ይን……ያናጝ---የነሱ ይት…..አንተንይትማ---እኔን ናይ…..እርሳቸው አይሩ---አንተ (በርቀት ለመጥራት)አይኩ---አንቺ (በርቀት ለመጥራት)

 3.2.1   ግስ

ጋላ…..ነው አን ጋይል---እኔ ነኝጋይላ…ናት ንሽ ጋይላ---እሷ ናትኒት- --ናት ኒ ጋላ---እሱ ነውጋይል---ነኝ ናይዴው ጋጝላ--- እነሱ ናቸውጋጝላ---ናቸው

አረፍተ ጋቢ ስራጝ

እንይንእንዴውይንዴውቢራከውገልትይረንናጝንሻውአናጝኒሻውጋላ

ጋጝላ

1-እን ቢረ ኒሻው ጋላ፡፡ 2-ይንዴው ይረን አናጝ ጋጝላ፡፡3-ይን ጋላ ድባአረፍተ ጋቢ ስራጝ

ኒሻውንሻውእንታጝናጝአናጝቲማኸልዊናጉርዋያን

አውኒይሰት?ይሰኩን?ይሰኩ?

1-ቲ ዊና አውኒ ይሰት?2- ኒሻው ማኸል አውኒ ይሰኩ?3- ናጝ ያን አውኒ ይሰኩን?

  4-ንኝዝ እንሰሲ

ከማ---ላም ፍንትራ---ፍየል ግምላ---ግመል ክዝማ---መዝገርቢረ---በሬ በጊ---በግ ዶርያ---ዶሮ አንሽዋ----ዐይጥገር---ጥጃ አቢር---ወጠጤ ሻሹና---ጫጩት ላግላ---ንብጀርኮ---እንቦሳ በይላ---በቅሎ ኡራጝና---እንቁላል ሸንሻ----ዝንብሜን---ጓደር ድኹራ---አህያ ግዝኝ---ውሻ ብታ---ቅማልቱምታ---ወይፈን ፊርዛ..ፈረስ ዳሚያ---ድመት

ተዘራዘነቡ

ተዘራ ኩ ዘነቡ

ሳኞይኝነኘታኒኛነኘይኝ ኒኛኡራጝናሻሹናከምበይላግዝኝሸይዶሸይጙሸቲሸይ

4.1 ግስሸይ - አለኝሸቲ - አላትሸይጙ- አለውሸይዶ - አላቸውሸይል ---የለኝም

        4.2  ግስ

ዋይት --- መግዛት ክዝ---መሸጥዋይትጙ---ገዛ ክዝጙ---ሸጠዋይሲት ---ገዛች ክዝሲት---ሸጠችዋይትዶ---ገዙ ክዝዶ --- ሸጡ

ይቲንሻውኒሻውናጝእንታጝዘንአግጉርዋዊናሸንሜንድኹራዶርያከማፍንትራክዝሲትዋይትጙዋይሲትክዝጙ

                                                              5 -ክቭናዝ እንስሲ

ጂወይሳ---አሞራ ከውያ---ቆቅ ታምታሚያ --- ድንቢጥጀል---ወፍ ሜዋ---ሜዳቋ ለምሽ---ዐዞጃኒ ---ዝኆን ድኹሊ---ድኩላ ሸንኩላ---ሙጭልጭላገመኒ---አንበሳ ሚዋ --- ሰሳ ሸሽባ---ምስጥወይ---ጅብ ኺራው ---ዐሣማ ሸሻ---ጣጤይቫ---ነብር ምርዋ……እባብ ሻሳው---ጉንዳንሽሽዋ---ጦጣ ግርሻ --- ግራጫ አኻኺሊያ ---እንሽላሊትጅግሪ---ዝንጀሮ በንተሌ ---ጥንቸል ኻልኻሊያ--- እንቁራሪትግስ

 አኸኩ---አውቃለሁ አኸል---አላውቅም ይከለኩ---እወዳለሁ ይከለል---አልወድም ኮዚል ዋነኩ ቃላት አረፍተ ጋቢ ስራጝ፡፡         

6. ጊዜ6.1 ግርክ (1) ግርጊ----ቀን ሰን----ሰኞ ሳውት---ሳምንትስሉዝ---ማግሰኞ/ማክሰኞ አርፋ-----ወርለቦ ---ሮብ/ረቡዕ አመይ----ዓመትአሞዝ ---ዐሙስ ሻጉ-----ሳልስትአርቭ----ዐርብሰናብት---ቅዳሜአድ----እሑድ

     ግስ

ትው-------መጣ “ለ”ቲት--------መጣች 1-ችጎይ አውን ቴጝ?ትንጉ-------መጡ 2-ችጎይ አውን ትው?ቴጝ--------ይመጣል 3-ኢንዛኩና አውን ቴቲ?ቴቲ--------ትመጣለች 4-ችጎይ ኩ ኢንዛኩና አውን ትንጉ?ቴታጝ--------ትመጣለህ/ሽ 5-ኢንዛኩና አውን ቲት?ቴኩ----------እመጣለሁ 6-ችጎይ ኩ ኢንዛኩና አውን ቴኩን?ቴኩን--------ይመጣሉ፡፡ 7-እንት አውን ቴታጝ?ቴናጝ-------እንመጣለን

    ’’ሀ’’

1-ችጎይ ትው፡፡2-ኢንዛኩና ቲት፡፡3-ችጎይ ኩ ኢንዛኩና ትንጉ፡፡

6.2   ግርክ (2)

ናን---አኹን ይኹም- -------ዓምናሲን----ቅድም ናኙ------------ዘንድሮግቶ ----ኋላ ከውንቶ-------ድሮንጝ----ዛሬ መሽ----------በጋአመር--ነገ ሻጝ------------ክረምትእንጅኝ----ትናንት ግበር ግርክ-------እኩለ ቀንክስና - ጠዋት ግበር ኺር --------እኩለ ሌሊትኩና--ማታ/ምሽት ግበር አመይ ---ግማሽ አመት/መንፈቅኩነው ---- መሽ ኩንሴ--------ምሽትክስነው ---ነጋ ኺር----------ሌሊት

          አረፍተ ጋቢ  

1-ናኙ ሻጝ ከመንቲነይ ዋጘር ኪነይ-ንኝ ብዝዋነኩ፡፡2-ናንዝ ጊዜ ዲሞክራሲዝ ጊዜ ጋላ፡፡3-ናኙዝ ሻጝ ከውንቶዝ ሻጝ ተከኩ፡፡

7-ገላጮች (1)ፍራግ-----ትልቅ ሰራ--------ቀይሽጎይ------ትንሽ ሻዣ---------ነጭለገዛ-------ረጅም ባልቲ------አሮጌግሌይር----ዐጭር ሸመኒ---------ጥቁርጂከክ--------ከባድ አዚ------------ዐዲስሸራጝ------ጥሩ ይዝም----መጥፎ

              7.1.   ገላጭ(2)

ካርት----እሩቅ ካጋ--------ደረቅተይ-----ቅርብ ዂተኔ-------እርጥብካርትጙ----እራቀ ሽጎጙ--------አነስተይጙ----ቀረበ ናጝታ-------ብዙሎው-----ቀኝ ድኙዝ-----በጣምገብ-------ግራ ሳይኝ--------ጎንኮዛ--------ላይ ንኙዋ------ከፍታኮዚል------ከላይ አመርት----ቆንጆንኛ------------ወደላይ ግበር----------ግማሽዳግ----------ላይ ኳሪፊ--------ምስራቅዳግዝ--------በላይ ኳሪቱ---------ምዕራብልውድ------ውስጥ ........ደቡብልውድል-----ከውስጥ ይሽጙሼ-------ሰሜንዳይ------------ዳር ሳጎለውዝ------በታች/ከታችዳይል--------ከዳር ወለሽ----------በፍጥነትዋነ-----------ዋና ወለሽታ-------በዝግታጎኝ------------ጥልቅ

                   አረፍተ  ጋቢ

1-ድኙዝ ሽራጝ 6-ሰራ አባ2-ልውድል ንኝ7-ካጋ አረ3-ካርት ከው8-ለገዛ ቢረ4-ናጝታ ይር9-ሻዣ ዶርያ5-አመርት ዊና10-ፍራግ ሸመኒ

8-ይርዝ ጉብኝክ ክፍሎች

      ’’ሀ’’

አወይ -እራስ ክርሻ -ጉንጭሸብካ--ጸጉር ኹም--አንገትይልት--ዐይን ጋኛ-

ገሽ----- ግምባር                     ጋዶ- ማጅራትበው-----ፊት                        ጅውር--መከይ---አፍ                        ተንከል-ትከሻእርኩ---ጥርስ                     ኩዝራ---ክንድ

ምለይ-----ምላስ ናንት----እጅኹንባ-----አፍንጫ ሻብ------የእጅ መዳፍ እኹ----ጆሮ ናግላ------የእጅ ጣትተክረሲክ---ግንጭል ላንግላ----ጥፍር

ጉብኝክ---ገላ/ጉኛ                   ጋው/አምብ----ብብትቲር---ደረት/ፍርምባ                አንጉ---ጡት                        ’’ለ’’

ጎዝጉ---ሆድ ልብከ--ልብሰግ----ጀርባ ኮሽራ----ጨጓራ ጅር--------አንጀት ግት-----ቂጥኒደንብ --ጭን ናሽ------ዐጥንትግርብ……..ጉልበት ሲያ-------ሥጋሻምኘ--የእግር ጫማ ብር-----ደምልኩ------እግር ማሞ---ቆለጥ

   ሰንካካይ---ጉበት                                                  ብዙዃ-- ምራቅ

ኩንቻ---ቁላ/የወንድ ብልት ቲያነስ --ፅንስ መርያግ---ሐሞት አንጎል---አክታክማ---እምስ/የሴት ብልት ርዂ-ሒወት/እስትፋስ ተቫ ---ጣፊያ ተውር----ሽንትጅረይ---ጅራት ከምጊያ----ቀንድ ሳጓ-----ሳምባ ዳግራ-----ሰገራ

9-  ቢያዝ    ክፍሎች 

ቢያ --መሬት ስብሪ------ስፍራ/ቦታቤዝ---ዐፈርሳይኝ----ጉድጓድክርና -ድንጋይጎዝ-------ዕርሻድባ --ተራራድዛጝ---ጠፍኩራ --ወንዝሸሻ-------ጭንጫወለጋ ---ሜዳኳረ----ፀሓይክቭና ---ዱርምዝበራ-----ጨረቃጋጛ---አቀበትሰዊ-------ዝናብገኣ---ገደልወይና----አውድማበዣ--ፊፋኮላ-------ቆላገዝናጝ--ጥርጊያ/ዲያ----ደጋገውራ ---መንገድ ከው----አገር/መንደርሽኻ -ጭቃ ደብሳ----መቃብር

    10-ንኝ

ንኝ-----ቤት ወዛ-----አመድከሳ-----ጎጆታዛ------ጢስበዳ ---ደጅደርቢ-------መደብታባ------አጥርይርዋ--ንኝ---ዕቃ ቤትትወና-----መግቢያ/በርዳዛ-----------ዳስጓርዝ---ጓሮሽዋ---------ቆጥ/ማማበላ-----መዝጊያኮለፍሳ------መቆለፊያ/ቁልፍ12

   11-ዂይሳጝ ኩ  ጃኸሳጝ

አረ------እንጀራ ሸቭ---ወተትላላ-----ቂጣ/ዳቦ እርጉ-----እርጎብውራ------ገንፎ ጎርብ-----ወገሜትቱቱን-----ንፍሮ ሸላኹ-----አጎትታዝ------ቆሎ ሸላኹፍር-----አጓት ፍሬሻዂ----ወጥ ስላጛ------ጠላሳጊ--------ማር ፍሻኹ----ቅራሪሳያ-------ጠጅ ትክዘው----አረቂአዂ-----ውሃ ትላ-------መድኀኒትሊኳ------ስንቅ ጎርሻ-------ጉርሻ

ስና-----ቅቤ                                                                    ቡር----------ብቅል                

ሽውራ----እሸት ግስ

ይ------ብላ/ይ    

ጃኽ--------ጠጣ/ጪኹ ---------ብሉአረፍተ ጋቢ ስራጝ

                      1-እንት አረ ዂይ፡፡                      2-ችጎይ ሽራጝ ብውራ ዂይጙ፡፡                      3- ችጎይ ኩ ኢንዛኩና አረ ሲያዝ ሻኹ ኹ፡፡       

1312. አር/እህልታቭ ----ጤፍ ዳንሻ---------ድንችመይላ---ማሽላ እምብራ-----ጎመንዳውሻ----ዳጉሳ አማ-------ዱባአርፍ-----በቆሎ ቢዋ--------ቅልበልጋ------ገብስ ፍር------ፍሬጎዲያ-------ዘንጋዳ ብባ----በርበሬአተርባ-----ባቄላ ትርባ----ተልባይተር-----አተር አዘር------ሽምብራ

                                                                                  ስንቢ-----ፌጦ                     ግስ

ፊዝጙ-----ዘራ መውትጙ-----ተሸከመሻንስጙ-----ጫነ ታኸነጙ---ፈጨ

   ለምዳ

1-ችጎይ ጎዲያ ፌዝጙ፡፡2- ኒ ሲኳ ጀይዳ ታቭ ሻንስጙ፡፡3-ቲ ቴር ዳውሻ አውኒ ታኸነጙ፡፡4- ይን ላኛ ኩንታል አተርባ አውኒ መውትጙ?

         13 ይርዋዝ-ንኝ/የቤት ዕቃ       13.1 ይርዋዝ ንኝ ላኛ

ጀኽሻጝ---መጠጫ ሳባ---ሰፌድኹይሻጝ---መብያ ሳግና---ስፌትሽልባ---ጭልፋ ከረትማ---ቅርጫትከምኒ---ዋንጫ ቻንችካ---ጎተራግበይ---ገበታ ማንታኸን---ወፍጮከተምሳ---መክደኛ መዉ---ሙቀጫሻርሻ---መጫሪያ ካናካ---ድርጎክቡ---እንቅብ ባከር---ቋትገምስና---ማዉረጃ ወንተብ---ወንፊትልማግ---መክደኛ ጀይዳ---አቅማዳመጉና---ምጎጎ/ምጣድ/ ለምዳ---ጥላ/ምሳሌመርኩ---ማጀት

                   13.2 ይረዋዝ -ንኝ ኒኛ

አርግ---ዐልጋ ሻጋ---ጠመንጃሰንኮታ---መጥረቢያ ከቢያ---መቀስተኮስምሻ---መቀመጫ መይተል---እንዝርትናኸስ---ወንበር ምራይ---መስታዉትዉሻጋ---ምንጣፍ ኹረኒ---ሻንጣከርበይ---ቆረንጮ/ቆዳ/ ክርሚ---ከበሮሻኹካና----ወጥ ዕንጨት ይርዋ---ዕቃሸይስሸይሳጝ---ሰንሰለት ዛክናኸስ---አካፋጉዳጉዶ----ዶማ

13.3 ጉዘንቲዝ ይርዋንዉ---ሞፈር ሸይሳ---መያዣ

ሸሌ---ቀምበር                                                  ሸይነይ---ጭነት

ደንደዋ---ማረሻ ክና---ማደሪያእርፍና---እርፍ መኮት---የንብጎሬሸሊካን---ማነቂ ሸዉያጝ---ወጥመድፍንችዋ---ጅራፍ ሳማ---ሀብትአገር---ጠፍር ሰንኮቲካና---የመጥረቢያእጀታምራኒ---ምራን ሸዊ አኹ---አምቦክምብ---በትር ሸረክሳጝ---ስንጣቂአበላ---ማጭድ ሰጋጝ---የሚሰፋበኹርናሰ---መሮ ሸጋጝ---ጭጋግዳንጓ---ቀፎ

 13.4 ካና

ካና---ዕንጨት/ዛፍ/ ገለብና---ገለባአርማ---አረም አሻ---ቅጠልአቲና---ሸምበቆ ደርጉና---ዋርካሻንካ---ሳር አዛ---ምሳናቲያ---ጥጥ ቦሻ---ዋንዛአሙ---እሾህ አሸሪ---አጋምካንቻ---አገዳ ሰርኪና---ሰርኪን

  14. ሸውዛ 

ሸዉዛ---ሕመም አጚያጝ---እበጥ/እባጭ/አንፊ---ጉንፋን ይኮይ---ቋቁቻገምሽ---ጉንፋን ጝሲያ---አጓጎትአጝያጝ---ቁስል ዊዊ---ምናምንኪያጝ---ሬሳ ገሳጝ---ጥራጊ

በጀትና---የወርአበባ

15.ኽትራ/አለባሳት/ለዉ---ነጠላ ታዛ---ክርኽትራ---ጨርቅ/ልብስ/ ለኬለከ---ንቅሳትደበይ---መቀነት ኻልሻጝ---መነፀርመሽከክ---ቀበቶ ምራያጝ---የሚሳይአልቢያ---ከለበት

16 ጎለይስጙ/ልዩ ልዩ

ሲኳልላጝ---ሩብ           ሻጓ----እበት

ሮዎና---ኩበት ጉምብልዛ---መኪናኹቢያ---ፈሳሽ ድኙና---ምዕራፍዱካ---ኮቲ ትዉሻ---መባቻቡቲ--ትገል ምኻዣ---ደሞዝነበይትና---ጥምቀት አቭን--------እንግ

ቢዉይፊዚን---መራራ                               ዲኸላ-------ዲቃላ

ባራ---------ባሪያ ድኺ--------ድሃወዝዳ--------ዋስ ባጘር--------በኩርወዝድና-----መዋስ ከበሲያ---------ዜጋኻሻ---------እስላም መለይሴይ----ድንግል ኻሽኒ-------ሌባ አቪ-----ክ/አባት አምኒ---አማኝ ሳበንታ-------ቆጣሪ አወየን---እርሶች ጃኘንታ--------ሂያጅአደሪን---ጌቶች ክልኘንታ-------አዝማሪ/ዘፋኝረበጋጝ---የማይረባ ልመንታ--------አጥፊአዱ---ጠላት ባዘንታ---------ገጣሚአዱወን---ጠላቶች ድወንታ------ጠንቋይአኸንታ---ሊቅ ድወንቲ---------ጥንቆላመስገነሳጝ---ምስጉን ይረንታ---------ሀሚተኛሊኮክሻጝ---እግረኛጓጘንታ---ፈሪ አዠንታ---ገቢያተኛ ሸርቨንታ---ጠራቢለንታ---አስተዋይ ዋይተንታ---ገዥ ክዝደንታ---ሻጭ ናብቻት---ብቻዉ ክዝደንታ---ሻጭ

                                   ናብቻት---ብቻዉ   

መላክተንታ---መላክተኛአዠ---ገቢያ

   ሳብሳጝ---መቁጠሪያ                 አለምሊ---ከአለም                                                                                                                                                                                             ዋንኸርናወ----ምንዊ----ስንት

ወኒ----ምንድን/ምንድን ነዉ/መኒ----ነዉንወስ----ምኑንወዝ----የምንወዝኒ----ለምንአዉኒ----ማንአዉት----የትአዉን--መቸለምዳእን ወ ይሳጝ ?ዶርያዝ ዋያ ዊ ጋላ ?ይን ወኒ ?ወስ ኹይጙ ?ወዝ ከው ይር ጋላ ?ወዝኒ ትዉ ?ኒ አዉኒ ይሳጝ ?እንት አዉት ፈይታጝ ?ንሽ አዉን ቴቲ ?19ወ ኪዛጝ ?

    አያያዦች

ኩ---………………..-እና ኒምክኒያት----ምክንያቱም ገን---…………….-ግን ዋ----ወደወይር--…………..--ወይም ጋቢ---………….-ነገርድክ---…………..-ጋር ናይክ--……………-ኹሉአጛሽ--…………..--እስከ ኒትኪር--………--ኹሉምኮዞ…………….---ደግሞአጝጝ----ሳይኾንአጘነር----ቢኾንምለምዳ

አጘገነር----ባይኾን                 ሸርጝ ጋቢ ?                                                                                   ቅጥያዎች         አዉን አጛሽ ጋላ እንት ስምቤጘ ?

ዝየ----/በ--------

ል/ሊከ--------

ስ-------ን

---ር---ም - ሲያ ዋነኩ ገን ሽጛ ባ :: ሳብእን- -ኒምክኒያተኒ እንት እንል ስብሪ ገነይና ሸይስጙ

ሳጝየሚ--- -ችጎይ ላው ንኝዋ ፊይሳብ ኩ ኪዝም ኹይሳብ

ያጝመ--------- /የሚ- -አን ኪዝም ኹይ ዋነኩያር እንት ኹይ፡፡

ሻጝ----ያለዉ -ልውድል ንኝ አውኒ ዋነኩ?

ያርስለ----- ነኘይኝ ሸክ ሸጛ ወይር ይ ሻጋ ለይ፡፡

የ------የ አኒር እንቲር ኒር ላብረ ጋሽኖሳብ፡፡ አናጝስ ዋጘር አኔው ጋሽኖሳብ፡፡ ፊይ ኳሪ ፊያጝዋ!፣

       አኸና /እውቀት/

ኪንትናር ------ተማሪ ኪነይ ንኝ -------- ት/ቤት ኪንሽናር --------አስተማሪ ኪንተኩ--------/እማራለሁኪንታጝ -------ምሁር/የተማረ ኪንተጙ------------ተማረኪነይ --------ትምህርት ኪንተይ-----------ተማረችኪንተን-----------ተማሪዎችሲሸንቲ---------መምህርኪንትነኙ--------እንማር

     ግስ

ፈይ------------መኼድ ትንጉ--…….--መጡጃኝ----------------ኺድ ለሽነል----አናመጣምፌል----…----አልኼድም ለይን--…….--ይስጥህፊያግ/ር-..---የሚኼድ ቲት----መጣችፌኩ-----------ኼደ በሾ----አምጣፌንታ----..-ሂያጅ ትዉ----መጣላዉ-…… ---ና/ነይ ትታ----አትምጣለሽ---….-አምጣ/ጪ ሸቲ----ያዘችለይ---…..-ስጠኝ/ጭ ይዉ----ስጥፈሽ---…--ዉሰድ/ጅ ይኖ----ብለው ሸይ---….-ያዝ ድዎኩ……እናገራለኹሻይል---የለኝም እንያጝይሶ--እንዲህ ብሎሸይጙ--.-ያዘ ይነዝይሶ----ለማለት ብሎከለብትጙ….--ተቀበለ ይኩን-----------------ይላሉከለብትኩ-----ተቀበልኩ ጋኽ----------------ሩጥ ከለብታ---ተቀባይ ቴኩን----ይመጣሉየኩ----…..-ይላልይነዝ-…..--በማለት

አዶ--እሽ/ይሁን

ትንጉ----መጡከውያ---ጩኸትቲት----መጣችአዝጙ---ከፊትለ/ነሽነል---አናመጣምልማጙ----ዘጋላይን-----ይስጥህልምስጙ---ተዘጋበሾ-----አምጣዳድጙ---ረገጠትው----መጣብዝ---መክፈት ብዘንታ----መክፈቻትታ---አትምጣለም---መዝጋትሸቲ-----ያዘችብዝስጙ---ተከፈተይው----ስጥዋነኩ----አለሁ/አለኻንጙ--በላን ዋነት---አለችኹይ--ብላ/ይ እላ----የለም/የለችምኹ---ብሉ ዋነል----የለሁምይጙ--አለ ሰሚል----አልነበርኩምይት---አለች ዋለል------አልሰማሁምዋኔይ---ያለች ሸንሲያ------ጭቆናበይ----ተውገርሽ----------ቻለብትኹ--በቃኝማል-----መጣልሸበኩ----ኾነጉዝ------ማንሳትሸብኩን---ኾነልንጉይ-----መነሳትገርሽጙ---ቻለጓርትጙ- --ተጣገርሸላ---አይችልምሰኸለጉ---ሰቀለገርሽኩ---እችላለሁጉየኩ-----ተነሳአጚላ---አይኾንምደበጙ----አረደ22አጎ----ኹኖፈጘጙ--ጋገረእዣ--አወጃዝጙ---ጣደሸበጙ----አደረገ ታኸነጙ----ፈጨ ሳበጙ---ቆጠረ ኸደጙ----ቀዳ ሳብና----መቁጠር ኸዳግና--መቅዳት ፊዝት---አወጣች ኸድዋነኩ--ቀድቻለሁ ፌዝጉ---አወጣ ገዝጙ---ጠረገ ፊጉስጙ---ተነፈሰገዛግ---የሚጠርግ ተክሽ ተክሽጙ---ተመሳሰለለከምና---መልቀም ደስይጙ----ደስተስኘ ለክምጙ---ለቀ ድሻግ------ሸሸገ ሻን---መጫን ድሸንታ-----ሸሻጊ ሻንስጙ-ጫነ ከበርና-----መሸረብኳሸረጙ-----ቋጠረ ኳኘጙ---አዘለ መለይሻጝ----መጠበቅ መለይሽጙ----ጠበቀ መለይተንታ---ጠባቂሸውና---መለመን ኹይሳግ----የሚበላ ይው----ስጥ ከባጝ---ቆራጭኹሽ----ጋብዝ አጛ----አይደልትኝና----ማግኘት ከበኒት/ከበኒአነት----ወለደችኪርና----ማሽተት ከበነጙ---ወለደ ታምና---መቅመስ ከበኒእሳ----አልወለደችምፊግሽጙ---አሳረፈ ከበኔማ?-----ወልዳነው?አከለሽጙ----አቃለለ ሚስጙ-----ረሳነከነክሽጙ--አነቃነቀ ሸውዛ---ህመም/በሽታ ጉዘጉሸጙ---አነሳሳ ሸውስጙ----ታመመሸለመጙ----ሸለመ ሸውሲት---ታመመችአመስገነጙ---አመሰገነ ታብና------መውቃትታበጙ-----ወቃ ድክር----ርሀብ/መራብ ለከምና---መልቀም ታመጉ----ጣፈጠለከመጙ---ለቀመ ድዝና----አለቀ/ማለቅጃምኹ---እንቅልፍ ስመርና----ማፈር ኸርና----መባዳት ጠበብሽጙ----አጠበበጀመውና---ማንቀላፋት ከበበጙ----ከበበገንጁና---መተኛት ለመለመጙ----ለመለመበን----እዳ/ብድር ኳኘጙ----ቆረጠመስካ----ዝምበል ገባዝጙ----ቀማትንቢ-----መቆም ገበዝና----መቀማትትንብና----መቆም ገነይነጙ--- ደከመ ገነይና----ድካም ጀሉና----መዞርትንብጉ---- ቆመ ይኮይና----መሳቅ ትንብሲት---- ቆመች ማልቱ----ችግርወንትራ----መመለስ ኢኮይ----መሳቅ ነብ----መጥባትፈዋ----ልቅሶ ነበጙ----ጠባፋ----ማልቀስ ነብሲት----ጠባችታንቦ----መምታት ሸዉና----ማሰርላቨ----መዉደቅ አደግና----መቅረትሸይስበይና----መልቀቅ ኳኝ--------አላምጥባዝና----መግጠም ደብ------ቅበርባዘንታ----ገጣሚ ገወትና----መመረቅ ካብ----መርዳት ገውትና----ምርቃትታይና----መምታት ሽውስጙ----ታሰረገርያግ-----ደካማ ኻይሳጝ---የታጠበክሻግ-----ማሳደሪያ ተኮዛ---ትኩሳትፌጉ---------ረፍት አጊላ---አይደለምማጎርና------መስፈሪያ ዋንኸር-ጠይቅማጎርሳ------ሰፋሪ ኻል---እይ ቱ---ግባ ፊይ----ውጣልመንታ---- -አጥፊ ሳግንሽ---አንቀሳቅስ

 በቴ-------ትተሽ                ገመርስኖ--እንነጋገር በየ------ተዉ                               ጓረኹ---ቆፍር

ስምብ----ቆየን አሰብሽና---መታሰቢያ

ስምብኛ-ቆይ                               አጘኩ----ይኾናል/ኾነ

ጋሽና ---ማደግ ጀርበል----እምቢጋሽዘንታ-አሳዳጊ ግርግዋነኩ----ዋልኩ ሳኟነኩ---ዋጠው ኒፋጘኩ----ይገባዋልአግግ-ሳይኾን አንዋነኩ----እኔ አለኹ ግቶ----ኃላ እንተዋኒ----አንተ አለኽእልግቷ--ከዚህ በኋላ ልትዶ----ይመችህ/ሽ ጎለይስነይ--ልዩነት ዋጎ----ምን ኾኖ ስምበኒር--ቢኖርም መኒ----ነዉንከደምሻ---በማስቀደም አኖዛ----እንግዲያስግድዝየንታ--አስፈላጊ/ግድባይ ዋሰኩ----እሰማለኹይንዝጊዜዝ--የዚያን ጊዜ ናኒር----አሁንምዳው---በፊት እኗ----እንግዲያማወልያጝ---የወል አንር----እኔም25ታገስጙ---ታገሰ እንዝክና----እንደዚህሸይሳግ-----የተያዘ ዋስካ----ትሰማለኽ

ክልኝ----ቅናት ኪነይ-ንኝ----ት/ቤትስምባጝ----የነበረ /የሚኖር ኪንትነኙ----እንማርዋናጝ--ያለ ኪነይ----ትምህርት ዳንግ----ደህና ስምቢያ--የምትኖር ላብረ---አብሮ/አብረንኮንኩል----ቆርጥም ይደርሊ--------በእግዚርፍዝና----መዉጫ ወንተረሽ----ምላሽአበብና----ማጠን ደስሸክ-----ደስተኛ/ደስተኞችፍዝጙ----ዘራ ጃቦ----መጀመሪያፈንገይጉ----ነፈሰ ዮዉበይ----በለዉይሸጉ----በራ ዋገር----ጨዋታ/ወሬሳበንታ----ቆጣሪ ግርበደ----እኩያጃኜንታ----ሒያጅ ገመርስኖ----እንነጋገርክልኘንታ----አዝማሪ ሰራጝ----ስራዋይተንታ----ገዥ(ለዕቃ) ኪና----መሞትመላክተንታ----መላክተኛ ኪጙ----ሞተይረንታ----ሃሚተኛ ኬሳብ-----እየሞተመረጥሴይ----የተመረጠች ድንኟነኩ---ጨረስኩዳንግነይ----ቸርነት ገብር----የሌላ/የሰውኪንሽናር----አስተማሪ ኪዛጝ--ይሻላእልልቲ----እልልታ

  አየጉ---ሌላ

ኽለንታ----አስተዋይ ታገን--ብኾንኪንትናር----ተማሪ ለወይነር--ለውጥኪንተን----ተማሪዎች ይከለኩ--እወዳለሁኪንሻጝ----አስተማሪ ኹዋነኩ--እበላለሁ26ኪንታጝ----ምሁር(የተማረ) ጃግስጙ---ሰደበሲሸንቲ----መምህር ወርሳ -----አውራሽአውሽና -----አግባብ ጋቢ .ነገርአዱ ---ፀር/ጠላት ኻልስጋጝ --የማይታይ እኒ ወኒ ------ይህ ምንድን ነው?አድዊል ---ከጠላት ወ ይቶኒ --------ምን ብለህ ነው?ቡጢ/ሸሹ---ትግል ቲ ጅሪ ወኒ -----ብሔርኽ ምንድን ነው?ጎዝጉተት---አረገዘች አውን ቲያ-----መቸ መጣኽ? ንሽደው---ንገራት ኒ አናጝ ይር መኒ----እሱ የኛ ሰው ነውንኹሽና ----ማብላት ኒምክኒያት ወኒ------ምክኒያቱ ምንድን ነው?ኸተይና ---መቅደድ ወ ሸቢናር---------ምን ልታደርጉመርግና ----መምረግ አውን አጛሽ---------እስከ መቸ?ኮርና -----መኩራት ጋኝኩ ቴኩ--------እሩጨ እመጣለሁ፡፡ዋግሽጙ ----አስኘኝ ቲወስ ፊሽ-------ያንተውን ውሰድ፡፡ታኽን-------/ዱቄት አን ዋነኩ ------እኔ አለሁገምሻ---ውርጃ እንት ዋኒ-------አንተ አለህትገሽጙ---መቅጣት/ቀጣ ናይዴውስ መኒ----እነሱን ነውንበብጙ -----ዋኘ ናይዴው ጋጛላ ---------እነሱ ናቸውካድጙ ---ካድ አን ጋይል--------እኔ ነኝብትካርማ---አልጠገብክም? ሃር ላይ ---------ነፃነት ስጠኝግቶ የጙ ---ወደኃላ አለ ፍንትራዝ ሸቭ-----------የፍየል ወተትከበውጙ-------ቀዘቀዘ ኒ አወይስ ጋርሽ---------እራሱን ቻለጎለይሳጝ----የተለያየ ይሜን ክስት----------የኔ ጊደር ተሸጠችሳብሳጝ-------መቁጠሪያ ይዘንቲማታዋይትጙ----ወንድሜ ወይ ፈን ገዛእንደክ -----ኖር ቲ ልበኪ ሚስጙ----------ልብህ/ሽ እረሳ 27ብልኸ -----ብለህ ሸመርዝ ገኒ -------የጦር አለቃለምዳ -----ምሳሌ ሽጎይ ላንግላ----------ትንሽ ጣትኒ ልበኪ ከርሷነኩ-----ልቡ ተሰቀለ

  አዚ ጋቢ ---------አዲስ ነገር  ሽራጝ ጋቢ--------ጥሩ ነገር

ይንዴውዝ ዶካ -------ለእነዚያ ንገራቸውይንዝ ድውካ ---------ለዚያ ንገረውኻሽኒ በላስ ከልጙ-------ሌባው በሩን ሰበረ

ሰዊ ናጝቷነኩ -------ዝናቡ በዝቷል

አመር አዠ ፌኩ----ነገ ገቢያ እሔዳለሁይ ፊዘን ምኻላ----- የኔ ዘር አይኾንምወ አዳጎኒ ---------ምን ቀረባችሁአዳጎጌ ---------ቀርቶብኛልዋገርተሷብ--------እየተጫወትኩይረን ዋጘርሳኖአነኩ------ሰዎች ያወራሉናን ኳሪ ፊያነቲ -----አኹን ፀሓይ ወጥታለችእልሴዛ ወ ትተኪና-------ታዲያ ምን ትመስላለህ?ቱዋነኩ ሚልት ------------ጠብቀኝ መጣሁደስሽ ፊሻ-----------ደስ ካለህ ውሰደውድውኖሳብ አጛ---------እየነገርናቸው አይደልቶሳብ ጋላ----------------እየመጣ ነውጋቢ ግን-----------------ነገር ግንግርጊ ማለኩ----------ቀን ይጥላልግርጊ ገዘኩ------------ቀን ያነሳልግርጊ ፌኩ -----------ቀን ይሔዳልግርጊ ቴኩ------------ቀን ይመጣል28በልጋ አሸጙ----------ገብስ አጨደድሾሳብ ጋላ---------እያጠፋ ነው ዋሰኩ-------እሰማለሁ ኹይሳግ------------የሚበላ/ምግብ ዘመንዝ ሳብሳጝ-----የዘመን ቁጥር አጎ አነኙ-------ሆኖ እያለ እንዴት ይቴኒ-------እንዴት ያለች? አከኹ------------አውቃለሁ ገር ነበጙ------------ጥጃው ጠባ ይልላጝ-------አንድ ዓይና ኒያ ሸራጝስ በጙ----እሱስ ጥሩ ነበር ወዝኒ አዳጘጋጝ-----ለምን አልቀርም ክርና ከል----ድንጋይ ስበር አውት ሰረንትኖ----------የት እንገናኝበቲበይ በከኩ-----በልተወው በቃኝ እንኮ ስናግ ---------እንኳን አደረሰንኪኝ አፋፍል------በሞት አፋፍ ኦጚ-----------ኹንሻኹ ካና----------ወጥ እንጨት ኦጝዶ------------ይኹን

ሸረብሳ ካና-------ጥርብ እንጨት ኦጝቶ----------ትኹንምዝገና አገን-------እግ/ይመስገን ኦጋ------------ኹኑድኙዝ ናግተኩ-----እጅግ በዛ ኦጝኒ----------ይሁኑ/አክብርት/ንኝዝ ምራያ-------የቤት መስታውት -አውሪ ጎርዋ ----አውራ መንገድ ብትከርማ--------አልጠገብክም -ክብሻጝ ፊርዚ---ክንፍ ያለው ፈረስ ዳግዚ ፊያግ----------አውሮፕላን/የሚበር -አኹዝ ፊያግ-----------መርከብ አውኒዝ ድክ----------------ከማን ጋር ቴናጝ?-------ትመጣላችሁተይሻጝዝ ------------በቅደም ተከተል ቴጝ----------ይመጣልመኸኸርነዝ ----------በመመካከር ቴኩ----------መጣ/ይመጣልተፍቀርስነዝ----------በመፈቃቀር ቴቲ-------ትመጣለችላግነይ---------------በአንድነት ቴታጝ?-------ትመጣለህ/ሽከው ይከልነይዝ ----ባገር ወዳድነት ይሳጝ-------ይባላልትውስትስነዝ ---------በመግባባት ዋስካ---------ትሰማለ

Italic text