Վիքիպեդիա

Պիոս X

Սուրբ Պիոս X (լատին․՝ Pius PP. X, իտալ.՝ Giuseppe Melchiorre Sarto), Հռոմի պապ 1903 թվականի օգոստոսի 4-ից մինչև 1914 թվականի օգոստոսի 20-ը։ Սուրբ Կաթողիկե եկեղեցի։ Սրբադասվել է 1954 թվականի մայիսի 24-ին Պիոս XII պապի կողմից։

Պիոս X
լատին․՝ Pius PP. X
Դիմանկար
Ծնվել է1835 թվականի հուլիսի 2
ԾննդավայրԼոմբարդո-Վենետիկյան Թագավորություն
Մահացել է1914 թվականի օգոստոսի 20
Մահվան վայրՎատիկան
ԳերեզմանՀռոմի Սուրբ Պետրոս տաճար
Քաղաքացիություն Իտալիայի թագավորություն
Կրոնկաթոլիկություն
Մասնագիտությունկաթոլիկ քահանա, կաթոլիկ սարկավագ և կաթոլիկ եպիսկոպոս
ԱշխատանքՀռոմի պապ
ԳործունեությունՊրեսբիտերական օծում՝ 1858 թվականի սեպտեմբերի 18

Վանականության ընդունում ՝1850 թվական Եպիսկոպոսական օծում՝ 1884 թվականի նոյեմբերի 20 Կարդինալ 1893 թվականի հունիսի 12-ից

Հիշատակի օր՝ օգոստոսի 21
ԱշխատավայրՀռոմի կաթոլիկ եկեղեցի
Զբաղեցրած պաշտոններՀռոմի Պապ, patriarch of Venice?, կարդինալ, Կանոնիկոս, Կանցլեր, հոգևոր հովիվ, Վիկարիոս և Roman Catholic Bishop of Mantova?
Պարգևներ և
մրցանակներ
Աստծո Երուսաղեմի սուրբ գերեզմանի շքանշան
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Pius X Վիքիպահեստում

Վաղ տարիներ խմբագրել

Ջուզեպպե Մելկիորե Սարտոն ծնվել է 1835 թվականի հունիսի 2-ին Ավստրիական կայսրության Լոմբարդո-Վենետիկյան թագավորության (այժմ ՝ Իտալիա, Տրևիզո գավառ) Տրևիզոյի մոտակայքում գտնվող Ռիեզեում։ Նա փոստատար Ջովանի Բատիստա Սարտոյի (1792-1852) և դերձակ Մարգարիտա Սանսոնի (1813-1894) տասը երեխաներից երկրորդն էր։ Մկրտվել է 1835 թվականի հունիսի 3-ին։ Ջուզեպպեի մանկությունը աղքատ էր։ Նա, լինելով սովորական գյուղացի փոստատարի որդի, գործնականում չէր կարող ակնկալել լավ կրթություն, բայց նրա ծնողները գնահատում էին երեխաների կրթությունը, և Ջուզեպպեն ամեն օր գնում էր գրեթե 4 մղոն հեռավորության վրա գտնվող դպրոց։

Ջուզեպպեն ուներ երեք եղբայր և վեց քույր՝ Ջուզեպպե Սարտոն (1834)՝ մահացավ ծնվելուց վեց օր անց, Անջելո Սարտո (1837-1916), Թերեզա Պարոլին-Սարտո (1839-1920), Ռոզա Սարտո (1841-1913), Անտոնիա Դեյ Բեյ-Սարտո (1843-1917), Մարիա Սարտո (1846-1930), Լյուսիա Բոչին-Սարտո (1846-1930)։ 1848-1924), Աննա Սարտոն (1850-1926), Պիետրո Սարտոն (1852)՝ մահացել է վեց ամսականում[1]։ Նա մերժում էր ընտանիքի հանդեպ ցանկացած բարեհաճություն։ Եղբայրը հոր նման դարձավ փոստատար, նրա սիրելի եղբորորդին դարձավ գյուղի քահանա, երբեք չամուսնացած քույրերը միասին աղքատության մեջ էին ապրում Հռոմում։ Ճիշտ այնպես, ինչպես այն ժամանակվա մյուս մարդիկ, Ջուզեպպեն վարում էր համեստ կենսակերպ։

Երիտասարդ տարիներին Ջուզեպպեն Լատիներեն է սովորել գյուղի քահանայի մոտ։ Հետագայում սովորել է Կաստելֆրանկոյի գիմնազիայում։

1850-ին Տրևիզոյի եպիսկոպոս Ջովաննի Ֆարինայի կողմից վանական է դարձել և կրթաթոշակ է ստացել Տրևիզոյի թեմից՝ սովորելու Պադուայի ճեմարանում, «որտեղ նա գերազանցությամբ ավարտել է իր դասական, փիլիսոփայական և աստվածաբանական ուսումը»[2]։ Պիոս X-ը երիտասարդ ժամանակ 1858 թվականի սեպտեմբերի 18-ին ձեռնադրվեց քահանա և դարձավ Տոմբոլոյի քահանա։ Լինելով հոգևորական՝ Սարտոն ընդլայնեց աստվածաբանության իր գիտելիքները՝ ուսումնասիրելով Թոմաս Աքվինացու ուսմունքները և կանոնական իրավունքը և սկսեց կատարել ծխական հովվի գործառույթների մեծ մասը, ով ծանր հիվանդ էր։ Այստեղ նա ողորմությունից և սեփական միջոցներով վերականգնեց եկեղեցին և հիվանդանոցը։ Նա հայտնի դարձավ տեղի բնակչության շրջանում՝ աշխատելով և օգնելով հիվանդներին 1870-ականների սկզբին հյուսիսային Իտալիայում տարածված խոլերայի ժամանակ։ Հետագայում նա նշանակվել է Տրևիզոյի տաճարի կանոնական և առաջնորդական փոխանորդ, ինչպես նաև Տրևիզոյի ճեմարանի ռեկտոր և հոգևորականների քննիչ։ Որպես կանցլեր՝ նա հնարավոր դարձրեց կրոնական կրթությունը հանրակրթական դպրոցների աշակերտների համար։ Որպես քահանա, իսկ ավելի ուշ՝ եպիսկոպոս, նա պայքարում էր գյուղական և քաղաքային երիտասարդության կրոնական կրթության խնդիրը լուծելու համար, ովքեր ի վիճակի չէին կաթոլիկական դպրոցներ հաճախելու։

1878 թվականին եպիսկոպոս Զանելլին մահացավ՝ թափուր թողնելով Տրևիզոյի եպիսկոպոսի աթոռը։ Զանելիի մահից հետո Սարտոն, որպես Տրևիզոյի թեմի կանցլեր, նշանակվեց թեմի ժամանակավոր կառավարիչ՝ մինչև նոր եպիսկոպոսի ընտրությունը։ 1879 թվականին Սարտոն ընտրվեց այս պաշտոնում և ծառայեց այնտեղ 1879 թվականի դեկտեմբերից մինչև 1880 թվականի հունիսը։

1880-ից հետո Սարտոն դասավանդել է դոգմատիկ և բարոյական աստվածաբանություն Տրևիզոյի ճեմարանում:1884 թվականի նոյեմբերի 10-ին Հռոմի պապ Լեո XIII-ի կողմից նշանակվել է Մանթուայի եպիսկոպոս և վեց օր անց օծվել Հռոմում Սուրբ Ապոլինարիուս եկեղեցում կարդինալ Լուսիդո Պարոկկիի կողմից՝ Պիետրո Ռոտաի և Ջովանի Մարիա Բերենգոյի աջակցությամբ։

1891 թվականի հունիսի 19-ին նշանակվել է պապական գահի օգնականի պատվավոր պաշտոնում։ Սարտոն խնդրում է Լեո XIII պապից իր օրհնությունը, որպեսզի ստանա դոկտորի կոչում մինչև իր եպիսկոպոս օծվելը, սակայն մերժում է ստանում՝ դարձնալով վերջին Պապը, ով դոկտորի կոչում չուներ իր ընտրվելու պահին[3]։

Կարդինալ և Պատրիարք խմբագրել

Կարդինալ Սարտոյին Հռոմի Պապ Լեո XIII-ը կարդինալ քահանա է դարձնում 1893 թվականի հունիսի 12-ի բաց կոնսիստորիայում Սան Բերնարդո ալե Տերմե եկեղեցու տիտղոսով։ Դրանից երեք օր անց կարդինալ Սարտոն մասնավոր կարգով նշանակվեց Վենետիկի պատրիարք և Առաջնորդ Դալմաթիայում։ Նրա անունը հայտնի դարձավ երկու օր անց։ Սա դժվարություններ առաջացրեց, քանի որ Միացյալ Իտալիայի կառավարությունը հավակնում էր պատրիարքի պաշտոնում թեկնածու առաջադրելու իրավունքին՝ ի տարբերություն Ավստրիայի կայսրի։ Հռոմեական Կուրիայի և իտալական կառավարության միջև անհանգիստ հարաբերությունները 1870 թվականին Պապական պետության բռնակցումից հետո լրացուցիչ լարվածություն առաջացրին։ Դիմորդների թիվը շուտով հասավ 30-ի։ Ի վերջո, Սարտոն որպես պատրիարք հաստատվեց 1894 թվականին։

Որպես կարդինալ-պատրիարք՝ Սարտոն խուսափում էր քաղաքական կյանքին մասնակցելուց՝ իր ազատ ժամանակը տրամադրելով հասարակական աշխատանքներին։ Այնուամենայնիվ, վենետիկցիներին ուղղված իր առաջին հովվական նամակում կարդինալ Սարտոն պնդում էր, որ Պապին վերաբերող հարցերում «Չպետք է լինի ոչ մի հարց, ոչ մի նրբություն, ոչ մի ոտնձգություն Պապի անձնական իրավունքների նկատմամբ, միայն հնազանդություն...»:

Ընտրություն խմբագրել

1903 թվականի հուլիսի 20-ին Լեո XIII-ը մահացավ, իսկ ամսվա վերջին հավաքվեց կոնկլավ՝ ընտրելու նրա իրավահաջորդին։ Ըստ պատմաբանների՝ հանգուցյալի սիրելի քարտուղարը՝ կարդինալ Մարիանո Ռամպոլլան, պետք է դառնար Հռոմի պապ։ Քվեարկության առաջին փուլում կարդինալ Ռամպոլլան ստացել է 24 ձայն, կարդինալ Գոտտին՝ 17, իսկ կարդինալ Սարտոն՝ 5 ձայն։ Երկրորդ փուլում Ռամպոլլան հավաքեց ևս հինգ ձայն եւ թվում էր, թե նա կընտրվի Հռոմի Պապ։ Սակայն կոնկլավի առաջընթացը խաթարվեց Կրակովի արքեպիսկոպոս կարդինալ Յան Պուզինիի միջամտությամբ, ով Ավստրիայի կայսր Ֆրանց Ժոզեֆ I-ի անունից վետո դրեց Ռամպոլլայի թեկնածության վրա։ Ընտրողները բողոքում էին վետոյի դեմ և իրենց դժգոհությունն էին հայտնում, նույնիսկ առաջարկում էին ընտրել Հռոմի պապ, չնայած վետոյին, բայց նրանք ենթարկվեցին կայսեր կամքին։ Քվեարկության երրորդ և չորրորդ փուլերը նույնպես հստակ առաջատար չբացահայտեցին, սակայն Ռամպոլլան ստացավ 30 ձայն, իսկ Սարտոն՝ 24 ձայն։ Պարզ էր, որ կարդինալներն իրենց նախապատվությունը տվել են Սարտոյին։ Հաջորդ առավոտյան կոնկլավի քվեարկության հինգերորդ փուլը դարձավ վերջինը, և ընտրողների կարծիքները բաժանվեցին հետևյալ կերպ՝ Ռամպոլլան՝ 10 ձայն, Գոտին՝ 2 ձայն, Սարտոն՝ 50 ձայն։ Այսպիսով, 1903 թվականի օգոստոսի 4-ին կարդինալ Սարտոն ընտրվեց Հռոմի Պապ։ Այս կոնկլավը վերջինն էր, որտեղ վետոն կիրառվեց կաթոլիկ միապետի կողմից։

Սակայն կարդինալ Սարտոն սկզբում հրաժարվեց ընտրվելուց՝ իրեն անարժան զգալով, իսկ ավելի ուշ համաձայնեց որոշմանը։ Նա տխուր էր, որ Ավստրո-Հունգարիան վետո էր դրել Ռամպոլլայի վրա, և խոստացավ ապագայում վերացնել այդ իրավունքը և հեռացնել նրանց, ովքեր շարունակում էին օգտագործել այն։

Սարտոն ընտրել է Պիուս անունը՝ հարգելով իր նախորդներին, մասնավորապես Պիոս IX պապին (1846–78), որը պայքարում էր աստվածաբանության ազատականացման դեմ։ Պիոս X-ի թագադրումը տեղի է ունեցել 1903 թվականի օգոստոսի 9-ին՝ կիրակի օրը[4]։

Հովվապետություն խմբագրել

Պիոս X-ի հովվապետությունը հայտնի է աստվածաբանության, պատարագի բարեփոխումների և եկեղեցական իրավունքի ոլորտում իր պահպանողականությամբ։ Պիոս X-ն իր պապության կարգախոսն արեց «Instaurare Omnia in Christo» կամ «վերականգնել այն ամենը, ինչ Քրիստոսում է», վերցված է 1903 թվականի հոկտեմբերի 4-ի իր առաջին էնցիկլետ՝ «Ամեն ինչ նորոգել Քրիստոսով»։ Պիոս X-ն իր հիմնական նպատակն արտահայտեց այսպես. «Մենք պաշտպանում ենք Աստծո իշխանությունը։ Նրա իշխանությունն ու Պատվիրանները պետք է ճանաչել, լսել, հարգել»։

Պապի պարզ ծագումը պարզ դարձավ նրա ընտրվելուց անմիջապես հետո, երբ իր թագադրման օրվանից Պիոս X-ը սկսեց կրել սովորական ոսկեզօծ կրծքային խաչը։ Եվ երբ շրջապատողները սարսափեցին, նոր պապն ասաց.«Ես միշտ կրել եմ այս խաչը և ուրիշն ինձ հետ չեմ բերել»[5]։ Պիոս X-ը հայտնի դարձավ պապական ծիսակատարությունների կրճատմամբ և պարզեցմամբ։ Նա նաև վերացրեց Հռոմի Ուրբան VIII պապի կողմից հաստատված սովորույթը, որով Պապը իր ընկերներին հրավիրում է միասին ճաշելու[6]։

Մի օր Հռոմում հասարակական գործիչները հարցրին Պապին, թե ինչու նա իր քույրերին կոմսուհիներ չդարձրեց, ինչին նա պատասխանեց․ «Ես նրանց դարձրի Հռոմի պապի քույրեր, էլ ի՞նչ կարող եմ անել նրանց համար»[5]։

Պապական քարոզների ժամանակ երեխաները միշտ հավաքվում էին Պիոս X-ի շուրջ, և Պապը միշտ խոսում էր նրանց հետ։ Վատիկանի Սան Դամասո եկեղեցում նրա ամենշաբաթյա դասերը միշտ ներառում էին երեխաների համար նախատեսված հատուկ տարածքներ։ Երեխաներին հաղորդություն թույլատրելու մասին Պապի որոշումը թելադրված էր նրանց կրոնական տգիտությունից հետ բերելու ցանկությամբ[5]։

Եկեղեցական բարեփոխումներ և աստվածաբանություն խմբագրել

«Ամեն ինչի վերականգնում Քրիստոսով» խմբագրել

Պիոս X-ը նպաստել է բոլոր կաթոլիկների համար հաղորդության ամենօրյա պրակտիկայի ներդրմանը, որը բազմիցս քննադատվել է։ 1904-ին հրատարակված իր «Ad diem illum» էնցիկլետում նա Մարիամ Աստվածածնին տեսնում է «Ամեն ինչի վերականգնում Քրիստոսով» համատեքստում։

Նա գրում է․ "Հոգեպես մենք բոլորս նրա զավակներն ենք, և նա մեր մայրն է, հետևաբար նրան պետք է հարգել որպես մայր [7]։ Քրիստոսը մարմնացած Խոսքն է և մարդկության Փրկիչը։ Նա ուներ ֆիզիկական մարմին, ինչպես ցանկացած մարդ, և որպես մարդկային ցեղի փրկիչ՝ ուներ հոգևոր և միստիկ մարմին՝ Եկեղեցին։ Սա հետևանքներ ունի Սուրբ Կույս Մարիամի մեր ըմբռնման համար։ Նա Քրիստոսին ընկալեց և՛ որպես Աստծո Որդի, և՛ որպես իր մարդկային էության մի մաս, որպեսզի Նա դառնա մարդկային ցեղի Փրկիչը:Մարիամը, կրելով Փրկչին իր մեջ, նրա մայրն էր, հետևաբար մեր բոլորի մայրը։ Այսպիսով, բոլոր հավատացյալները մեկ են Քրիստոսի հետ՝ Նրա մարմնի մի մասը՝ Նրա ոսկորներից և Մարիամ Աստվածածնի արգանդից[8]։ Հոգևոր և միստիկ ձևի միջոցով մենք բոլորս Մարիամի զավակներն ենք, և նա մեր մայրն է։ Հոգևոր մայր՝ բոլոր քրիստոնյաների[7]։

Գրիգորյան երգեցողություն խմբագրել

1903 թվականի նոյեմբերի 22-ին Պիոս X-ը հրատարակեց առաքելական նամակը, որում ասվում էր, որ դասական և բարոկկո երաժշտությունը գերակշռում էր Գրիգորյան երգեցողությանը[9]։ Հռոմի պապը հայտարարեց նախկին երաժշտական ​​ոճերին վերադառնալու մասին, ինչը պաշտպանում էին շատ կոմպոզիտորներ, այդ թվում՝ Լորենցո Պերոզին, ով 1898 թվականից ղեկավարում էր Սիքստինյան կապելլա երգչախումբը։ Պիոս X-ը Պերոսիին հայտարարեց «Ցմահ տնօրեն», իսկ Ժոզեֆ Պոտիեն դարձավ պատարագային գրքերի հրատարակման Վատիկանի հանձնաժողովի ղեկավարը և Գրիգորյան երգի հիմնական բարեփոխիչը։

Պատարագի փոփոխություններ խմբագրել

Պիոս X-ի աթոռակալությունը նշանավորվեց հոգևորականության և աշխարհականների կյանքում նվիրվածության և բարեպաշտության աճով։

1906-ի Վատիկանի ժողովը սկսեց օգտագործել Տոնակատարի կողմից օգտագործվող երգերի վերածնված ձևերը, որոնք պետք է ներառվեին պատարագի մեջ։ Գրեգորյան երգը սկսեց ավելի ու ավելի հաճախ օգտագործել Հաղորդության մեջ։ Պիոս X-ն այս առիթով ասաց. «Սուրբ Հաղորդությունը փրկության ամենակարճ և ապահով ճանապարհն է»։ Այդ նպատակով Պապը խրախուսեց Սուրբ Հաղորդության հաճախակի ընդունումը, այդ թվում՝ համապատասխան տարիքի, այսինքն՝ «խոհեմության» տարիքի հասած երեխաների կողմից, թեև նա թույլ չէր տալիս մանկական հաղորդության հին արևելյան պրակտիկան։ Պիոս X-ը նաև ընդգծեց, որ Խոստովանության հաղորդությանը հաճախակի դիմելը նպաստում է ավելի արժանավոր Հաղորդությանը։ Պիոս X-ի նվիրվածությունը Հաղորդության արարողությանը, ի վերջո, հանգեցրեց նրան, որ Պապը ակնածանքով հայտնի դարձավ որպես «Օրհնյալ հաղորդության Պապ»։

1910 թվականին հրապարակվեց հրամանագիր, ըստ որի՝ հաղորդության ընդունվելու տարիքը 12-ից իջեցվեց 7 տարեկանի (տարիքը ըստ հայեցողության)։ Հռոմի պապն իջեցրեց տարիքը՝ հավատալով, որ դա կտպավորի երեխաների մտքերը և կխրախուսի նրանց ծնողներին պահպանել կրոնական նորմերը։ Այնուամենայնիվ, այս հրամանագիրը որոշ հավատացյալների կողմից ընկալվեց որպես անցանկալի, քանի որ կար այն համոզմունքը, որ ծնողները երեխաներին զանգվածաբար դուրս կբերեն կաթոլիկ դպրոցներից Առաջին Հաղորդության տարիքը նվազեցնելուց հետո[5]։

Առաքելական նամակում Պիոս X-ն ասում է. «Ճշմարիտ քրիստոնեական ոգու առաջնային և անփոխարինելի աղբյուրը սուրբ խորհուրդներին և աղոթքներին մասնակցելն է»[5]։

Հակամոդեռնիզմ խմբագրել

Ի պատասխան աշխարհիկ լուսավորության՝ Պիոս X-ի նախորդը՝ Լեո XIII պապը, ձգտել է վերակենդանացնել Թոմաս Աքվինացու ժառանգությունը՝ այսպես կոչված «բանականության և հայտնության միությունը»։ Պիոս X-ի հովվապետության օրոք նեո-սխոլաստիկա (նեոտոմիզմ) դարձավ աստվածաբանության հիմնական հիմքը[10]։ Խստորեն դատապարտելով մոդեռնիզմն ու հարաբերականությունը՝ Պիոս X-ն այդ միտումները վտանգավոր անվանեց կաթոլիկության համար։ Սա, թերեւս, նրա պապության ամենավիճահարույց կողմն է։ Պապը կոչ է արել ստեղծել Sodalitium Pianum (Պիոսի եղբայրություն)՝ տեղեկատուների հակամոդեռնիստական ​​ցանցը, որը շատերի կողմից բացասաբար է դիտվել՝ հերետիկոսության անհիմն և անհամոզիչ մեղադրանքների պատճառով։ Մոդեռնիզմի դեմ ընկերությունը ղեկավարում էր եկեղեցու պատմության պրոֆեսոր, Վատիկանի Պետքարտուղարության արտաքին գործերի պետքարտուղարի օգնական Ումբերտո Բենինին։ 1909 թվականին Ումբերտո Բենինին, կարդինալ Մերի դել Վալի հրամանով, ստեղծեց գործակալական ցանց, որի խնդիրն էր բացահայտել Վատիկանում և եկեղեցական հաստատություններում նրանց, ովքեր հանդես էին գալիս մոդեռնիզմի անխուսափելիության օգտին[11]։

Պիոս X-ի վերաբերմունքը մոդեռնիստների նկատմամբ անզիջում էր։ Նրանց, ովքեր խորհուրդ են տվել Հռոմի պապին կարեկցանք ցուցաբերել «մեղավորների» հանդեպ, Պիոս X-ը պատասխանել է. «Բայց մենամարտում հանդիպելով նրանց, նրանք կխփեն բռունցքներով, և դու այլևս չես հաշվելու ու չափելու հարվածները, կխփես այնքան, որքան կարող ես[11]»։ Որոշ կաթոլիկ ֆրանսիացի գիտնականներ մոդեռնիստ էին, օրինակ՝ Լուի Դյուշենը, ով կասկածի տակ էր դնում այն ​​համոզմունքը, որ Աստված անմիջականորեն գործում է մարդկային գործերում, և Ալֆրեդ Լոիզին, ով ժխտում էր, որ Սուրբ Գրքի յուրաքանչյուր տող կարող է լինել ոչ թե փոխաբերական, այլ բառացիորեն ճշմարիտ։ Ի տարբերություն Թոմաս Աքվինացու ուսմունքների, նրանք պնդում էին, որ բնական և գերբնական գիտելիքների միջև գոյություն ունի անհաղթահարելի անջրպետ։ Այս բացերը և անցանկալի հետևանքները կոչվում են հարաբերականություն և թերահավատություն[12]։ Մոդեռնիստները պնդում էին, որ Եկեղեցու համոզմունքները զարգացել են իր պատմության ընթացքում և շարունակել են զարգանալ։ Հակամոդեռնիստներն այս հասկացությունները համարում էին կաթոլիկ եկեղեցու դոգմաներին և ավանդույթներին հակասող։

1907 թվականի հուլիսի 3-ին հրապարակվում է որոշում, որը դատապարտում էր ենթադրյալ սխալները սուրբ գրության, պատմության և դոգմայի մեկնաբանության մեջ, պաշտոնապես դատապարտում էր 65 մոդեռնիստական ​​կամ հարաբերական դատողություններ՝ կապված Եկեղեցու բնույթի, հայտնության, աստվածաշնչյան մեկնաբանության, խորհուրդների և աստվածության հետ։ Դրան հաջորդեց «Տիրոջ հոտին կերակրելը» էնցիկլետը, որը մոդեռնիզմը բնութագրում է որպես «բոլոր հերետիկոսությունների սինթեզ»։ Դրանից հետո Պիոս X-ը հրամայեց, որ բոլոր եկեղեցականները երդվեն մոդեռնիզմի դեմ։ Պիոս X-ի ագրեսիվ քաղաքականությունը մոդեռնիզմի դեմ որոշակի անկարգություններ առաջացրեց եկեղեցում։ Թեև միայն մոտ 40 հոգևորականներ հրաժարվեցին երդում տալուց, մոդեռնիստական ​​հակումների կաթոլիկ գիտնականները լիովին հուսալքված էին։ Աստվածաբաններն ու աստվածաբանները, ովքեր ցանկանում էին շարունակել հետազոտությունները աշխարհիկության, մոդեռնիզմի կամ հարաբերականության սկզբունքներին համապատասխան, ստիպված էին դադարեցնել իրենց հետազոտությունները, քանի որ դա սպառնում էր Հռոմի Պապի հետ կոնֆլիկտին և, հնարավոր է, նույնիսկ արտաքսմանը։

Պիոս X-ի կաթողիկոսությունը խմբագրել

Պիոս X-ի կաթողիկոսությունը կիրառման ժամանակ դարձավ պարզ, հակիրճ և տարածված միատեսակ կիրառման համար, որը հաստատվեց Հռոմում և մի քանի տարի շարունակ Իտալիայի այլ մասերում, սակայն այն նախատեսված չէր համընդհանուր կաթոլիկ եկեղեցու օգտագործման համար [13]։ Ներկայացման պարզությունն ու բովանդակության խորությունը կաթողիկոսությունը հասանելի դարձրեցին ոչ միայն իր ժամանակին, այլև հավատացյալների հետագա սերունդներին[14][15]։ Կատեխիզմը, որպես կրոնի ուսուցման մեթոդ, նկարագրվել է 1905 թվականի ապրիլին Acerbo Nimis կոնգրեսում և հրատարակվել է 1908 թվականին Իտալիայում՝ «Քրիստոնեական վարդապետության կատեխիզմ» վերնագրով, ունի ավելի քան 115 էջ[16]։

2003թ.-ին կաթոլիկական «30 Giorni» ամենամսյա հրատարակությանը տված հարցազրույցում կարդինալ Ջոզեֆ Ալոիս Ռատցինգերը՝ ապագա Հռոմի Պապ Բենեդիկտոս XVI-ը, ասել է. Այսպիսով, Սուրբ Պիոս X-ի կաթողիկոսը միշտ պահպանում է իր արժեքը։ Փոխարենը, նա կարող է փոխել համոզմունքի բովանդակության փոխանցման ձևը։ Այսպիսով, կարելի է զարմանալ, արդյոք Սուրբ Պիոս X-ի կաթողիկոսը դեռևս այսօր կանգուն է։ Կարծում եմ, որ մեր պատրաստած կաթողիկոսը պետք է համապատասխանի այսօրվա կարիքներին։ Այնուամենայնիվ, դա չի բացառում, որ կարող են լինել անհատներ և մարդկանց խմբեր, ովքեր կնախընտրեն Պիոս X-ի կատեխիզիսը։ Չպետք է մոռանալ, որ Պիոս X-ի կատեխիզմը ծագում է պարզ կառուցվածքի և խորը բովանդակության տեքստից, որը պատրաստել է ինքը՝ Պապը, երբ նա Մանթուայի եպիսկոպոս էր։ Այս պատճառով Սուրբ Պիոս X-ի կաթողիկոսությունը հետագայում նույնպես հետևորդներ կունենա»[15]։

Կանոնական իրավունքի բարեփոխում խմբագրել

Կաթոլիկ եկեղեցում կանոնական իրավունքը տարբերվում էր տարածաշրջանից տարածաշրջան՝ առանց ընդհանուր կանոնների։ 1904 թվականի մարտի 19-ին Պիոս X Պապը նշանակեց կարդինալներից կազմված հանձնաժողով՝ մշակելու համընդհանուր իրավունքի օրենսգիրք, որը հետագայում հայտնի դարձավ որպես Կանոնական իրավունքի օրենսգիրք և կիրառվեց կաթոլիկ եկեղեցում 20-րդ դարի մեծ մասում։ Ավելի ուշ այս հանձնաժողովից երկու կարդինալներ դարձան պապեր՝ Ջակոմո Կիեզան դարձավ Հռոմի Պապ Բենեդիկտոս XV, իսկ Եվգենիո Պաչելին՝ Պիոս XII։ Կանոնական իրավունքի օրենսգրքի առաջին վերջնական տարբերակը ընդունվել է Բենեդիկտոս XV-ի կողմից 1917 թվականի մայիսի 27-ին, օրենք դարձավ 1918 թվականի մայիսի 19-ին և ուժի մեջ մնաց մինչև 1983 թվականը, երբ ընդունվեց Կանոնական իրավունքի ներկայիս օրենսգիրքը[17][18][19]։ 1983 թվականի Կանոնական իրավունքի օրենսգիրքը գործում է միայն Լատինական ծեսի կաթոլիկ եկեղեցու համար։ Արևելյան կաթոլիկ եկեղեցիները օգտագործում են 1990 թվականին ընդունված Արևելյան եկեղեցիների կանոնագիրքը[20]։

Եկեղեցու կառավարման բարեփոխում խմբագրել

Պիոս X-ը բարեփոխեց Հռոմեական կուրիան՝ համաձայն առաքելական սահմանադրության, և սահմանեց նոր կանոններ՝ եպիսկոպոսների կողմից հսկողություն ապահովելու համար սեմինարներում։ Ստեղծվեցին տարածաշրջանային սեմինարներ (մինչդեռ որոշ փոքրերը փակվեցին), և ընդունվեց սեմինարական կրթության նոր ծրագիր։ Հոգևորականներին արգելվել է նաև մասնակցել հասարակական կազմակերպությունների կառավարմանը։

Եկեղեցու քաղաքականությունը աշխարհիկ իշխանության նկատմամբ խմբագրել

Երբ Ֆրանսիայի նախագահ Էմիլ Լուբեն այցելեց Իտալիայի թագավոր Վիկտոր Էմանուել III-ին (1900–1946) Հռոմում, Պիոս X-ը, ով հրաժարվեց ճանաչել Պապական պետությունների միացումը Իտալիային, նախատեց Ֆրանսիայի նախագահին այցի համար և հրաժարվեց հանդիպել նրա հետ։ Դա հանգեցրեց Ֆրանսիայի հետ դիվանագիտական ​​հարաբերությունների խզմանը, իսկ 1905 թվականին Ֆրանսիայում ընդունվեց «Անջատման մասին» օրենքը, ըստ որի եկեղեցին անջատվեց պետությունից, ինչը դատապարտվեց Հռոմի պապի կողմից։ Այս օրենքի համաձայն՝ Ֆրանսիայում եկեղեցին զրկվել է պետական ​​ֆինանսավորումից։ Ի պատասխան՝ երկու ֆրանսիացի եպիսկոպոսներ հեռացվեցին Վատիկանից՝ Երրորդ Հանրապետությունը ճանաչելու համար։ Ի վերջո, Ֆրանսիան վտարեց ճիզվիտներին և խզեց դիվանագիտական ​​հարաբերությունները Վատիկանի հետ։

Հռոմի պապը նման դիրքորոշում է որդեգրել այլ երկրների աշխարհիկ կառավարությունների նկատմամբ՝ Պորտուգալիայում, Իռլանդիայում, Լեհաստանում, Եթովպիայում և մի շարք այլ նահանգներում, որտեղ մեծ մասնաբաժին կա կաթոլիկ բնակչությամբ։ Նրա գործողություններն ու հայտարարությունները Իտալիայի վերաբերյալ դժգոհություն են պատճառել այս երկրների աշխարհիկ իշխանություններին, ինչպես նաև որոշ այլ երկրների, ինչպիսիք են Մեծ Բրիտանիան և Ռուսաստանը։ Ուլսթերում բողոքականներն ավելի ու ավելի էին արտահայտում այն ​​տեսակետը, որ Իռլանդիայի անկախության և սեփական խորհրդարանի ձեռքբերումից հետո Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցին քաղաքական իշխանություն կստանա Իռլանդիայում իր շահերի նկատմամբ[21]։

1908 թվականին ուժի մեջ մտավ Ne Temere բուլլան, որը կանոնակարգեց ամուսնությունը կանոնական իրավունքի տեսանկյունից և բարդացրեց միջկրոնական ամուսնությունը։ Այս բուլլայի կանոններից մեկն այն էր, որ օրինական ուժ ուներ միայն եկեղեցական ամուսնությունը, և եթե ամուսնությունն ու հարսանիքը չկատարվեր կաթոլիկ քահանայի կողմից, ապա հաղորդությունն անվավեր էր դառնում։ Որոշ բողոքականներ մտահոգված են, որ եկեղեցին այժմ կբաժանի այն զույգերին, ովքեր ամուսնացել են բողոքական եկեղեցում և քաղաքացիական հաստատություններում կաթոլիկ միություններից[22]։ Քահանաներն իրենց հայեցողությամբ իրավունք էին ստանում հրաժարվել խառն ամուսնություններից կամ նշելու պայմաններ երեխաներին կաթոլիկ դաստիարակելու համար։ Ցուլը հատկապես հակասական դարձավ Իռլանդիայում, որտեղ կային մեծ բողոքական փոքրամասնությունների խմբեր, որոնք անուղղակիորեն նպաստեցին հետագա քաղաքական հակամարտությանը, և ներկայացվեց Միացյալ Թագավորության Համայնքների պալատում[23]։

Աշխարհիկ իշխանությունները մարտահրավեր նետեցին Պիոս X-ի պապությանը, որն ավելի կոշտ ու ագրեսիվ դարձավ։ Նա դադարեցրեց և հետագայում վերացրեց Opera dei Congressi-ն, որը համակարգում էր Իտալիայի կաթոլիկ ասոցիացիաների աշխատանքը, ինչպես նաև դատապարտեց Le Sillon-ը՝ ֆրանսիական քաղաքական և կրոնական շարժումը, որը փորձում էր հաշտեցնել եկեղեցին ազատական ​​քաղաքական հայացքների հետ[24]։ Պապը դեմ է արտահայտվել նաև արհմիություններին, որոնք կաթոլիկ կազմակերպություններ չէին։ Պիոս X-ը մասամբ չեղյալ հայտարարեց իտալացի կաթոլիկներին քվեարկելն արգելող հրամանագրերը, սակայն դա երբեք չճանաչվեց իտալական կառավարության կողմից։

Հարաբերություններ Իտալիայի Թագավորության հետ խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Հռոմի պապի և Իտալիայի հարաբերությունները

Պիոս X-ն ի սկզբանե պահպանեց Վատիկանում բանտարկյալի իր կարգավիճակը, սակայն սոցիալիզմի վերելքով լատիներեն «Non Expedit» («Նպատակահարմար չէ») արտահայտությունը վերաիմաստավորվեց «Il Fermo Proposito» (1905 թվականի հունիսի 11) էներցիկլում։ Հռոմի պապը կաթոլիկներին թույլ է տվել քվեարկել, երբ դա «օգնում է հասարակական կարգի պահպանմանը», բայց միայն այն պատգամավորներին, ովքեր սոցիալիստ չեն։

Լեհաստանի և Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Հռոմի պապի և Լեհաստանի հարաբերությունները
Հիմնական հոդված՝ Պիոս X-ի և Ռուսաստանի հարաբերությունները

Պիոս X-ի օրոք Ռուսաստանում լեհ կաթոլիկների ավանդական ծանր վիճակը չբարելավվեց։ Չնայած Նիկոլայ II-ը 1903 թվականի փետրվարի 22-ին հրամանագիր արձակեց՝ խոստանալով կրոնի ազատություն կաթոլիկ եկեղեցուն, իսկ 1905 թվականին հռչակեց Սահմանադրություն, որը նախատեսում էր կրոնի ազատությունը[25], Ռուս ուղղափառ եկեղեցին վտանգ էր զգում։ Ռուս ուղղափառ եկեղեցու ճնշման ներքո պապական հրամանագրերն արգելվեցին, իսկ Վատիկանի հետ շփումները երկար ժամանակ անօրինական մնացին։

Հարաբերություններ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների հետ խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Հռոմի պապի և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների հարաբերությունները

1908 թվականին Պիոս X Պապը բարձրացրեց Միացյալ Նահանգների միսիոներական կարգավիճակը՝ ի նշան ամերիկյան եկեղեցու աճի։ Նրա հովվապետության օրոք ԱՄՆ-ում ստեղծվեցին տասնհինգ նոր թեմեր և նշանակվեցին երկու ամերիկացի կարդինալներ։ Պիոս X-ը մեծ ժողովրդականություն էր վայելում ամերիկացի կաթոլիկների շրջանում, նրանց թվում էր սովորական մարդ իր աղքատ ծագման պատճառով[5]։

1910թ.-ին Պապը հրաժարվեց ԱՄՆ նախկին փոխնախագահ Չարլզ Ֆերբենքսին լսելուց, ով ցանկանում էր ելույթ ունենալ Հռոմի մեթոդիստական ​​ասոցիացիաներին, ինչպես նաև մերժեց ԱՄՆ նախկին նախագահ Թեոդոր Ռուզվելտին, ով մտադիր էր դիմել նույն ասոցիացիային[5]:.

1914 թվականի հուլիսի 8-ին Պիոս X Պապը հավանություն է տվել ամերիկացի կարդինալ Ջեյմս Գիբոնսի խնդրանքին Վաշինգտոնում Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի Անարատ Հղության բազիլիկի կառուցման համար։

Հրաշքներ Պապի կենդանության օրոք խմբագրել

Բացի նրա մահից հետո Պապի բարեխոսությամբ կատարված հրաշքների փաստագրված պատմություններից, կան նաև ապացույցներ, որ հրաշքներ են եղել Պապի կենդանության օրոք։ Մի անգամ Պիոս X-ը գրկել էր անդամալույծ երեխային, ով հանկարծ սկսեց ծռվել նրա գրկում, փորձելով ազատվել նրա գրկից, իսկ հետո վազեց սենյակով մեկ։ Մեկ այլ առիթով մի զույգ (որոնք խոստովանել էին նրան, երբ նա Մանթուայի եպիսկոպոս էր) Պապին գրեցին, որ իրենց երկու տարեկան երեխան տառապում է մենինգիտով։ Պիոս X պապը պատասխան գրեց նրանց՝ ասելով, որ պետք է հուսալ և աղոթել։ Երկու օր անց երեխան լիովին բուժվել է[5]։

Կարդինալ Էռնեստո Ռուֆինին (հետագայում՝ Պալերմոյի արքեպիսկոպոս) այցելել է Պապին այն բանից հետո, երբ նրա մոտ տուբերկուլյոզ են ախտորոշել։ Պապը նրան ասաց, որ վերադառնա ս և նա լավ կլինի։ Ավելի ուշ Ռուֆինին այս պատմությունը փոխանցեց պոնտիֆիկոսի սրբադասման գործի հետազոտողներին[5]։

Այլ գործունեություն խմբագրել

Ի լրումն երկրի քաղաքական պաշտպանության Եկեղեցին, պատարագային փոփոխությունները, հակամոդեռնիզմը և կանոնական իրավունքի կոդավորման սկիզբը, Պիոս X-ի պապությունը նշանավորվեց հռոմեական կուրիայի վերակազմակերպմամբ։ Հռոմի պապը ձգտում էր թարմացնել քահանաների, սեմինարների կրթությունը և նրանց ուսումնական ծրագրերը առանց բարեփոխումների։ 1904 թվականին Պիոս X Պապը թույլ տվեց թեմական սեմինարացիներին հաճախել Սուրբ Թովմասի քոլեջ։ 1906 թվականի մայիսի 2-ին քոլեջը ստացել է Պապական քոլեջի անվանումը (Pontificium Collegium Divi Thomæ de Urbe)[26][27]։ 1908 թվականի նոյեմբերի 8-ի առաքելական նամակում, որը ստորագրել է Հռոմի պապը նոյեմբերի 17-ին, Պիոս X-ը հիմնադրել է Պապական միջազգային քոլեջը։ Ավելի ուշ՝ 1963 թվականի մարտի 7-ին, Հռոմի պապ Հովհաննես XXIII-ը քոլոջին շնորհեց Հայրապետական ​​համալսարանի կոչում։

Պիոս X-ը երանացրել է տասը հոգու՝ Վալենտին Ֆաուստինո Բերիո-Օչոա (1906), Մարի-Ժենիև Մյունյե (1906), Կրետեի վարդ (1906), Նանտի Կլար (1907), Զդիսլավա Լեմբերկ (1907), Ջոն Բոսկո (1907), Յոհան։ Ռայսբրուկ (1908), Էնդրյու Նամ Թունգ (1909), Լին Ագաթա (1909), Ագնես Դե (1909), Ժաննա դը Արկ (1909), Ջոն Էդ (1909)։ Չորսը սրբադասվել են՝ Ալեսանդրո Սաուլին (1904), Ժերար Մաժելան (1904), Կլեմենս Հոֆբաուերը (1909), Ժոզեֆ Օրիոլը (1909)։

Պիոս X-ը հրատարակեց 16 էնցիկլետ, որոնց թվում էր 1906 թվականի փետրվարի 11-ի «Vehementer Nos»-ը, որը դատապարտում էր 1905 թվականի Ֆրանսիայի օրենքը եկեղեցու և պետության բաժանման մասին։ Պիոս X-ը նույնպես հաստատեց, թեև ոչ անսխալականորեն, Լիմբուսի ներկայությունը 1905 թվականի կաթեխիզմում։ Limbo-ն այն հոգիների բնակության վայրն էր (կամ նշանակում էր վիճակը), ովքեր դրախտ չեն գնացել, որը դժոխք կամ քավարան չէր։ Չմկրտվածները «Աստծո ուրախությունը չեն ունեցել, բայց չեն տառապում... նրանք արժանի չեն դրախտին, բայց արժանի չեն դժոխքին կամ քավարանին»[28][29]։ Ժամանակակից կաթոլիկ աստվածաբանության մեջ անորոշության հասկացությունը մերժվել է։ 2007 թվականի ապրիլի 20-ին Վատիկանը հրապարակեց մի փաստաթուղթ, որը եզրակացնում էր, որ անորոշության վարդապետությունը ներկայացնում է «փրկության անտեղի սահմանափակող տեսակետ», մինչդեռ Աստված ողորմած է և «ցանկանում է բոլոր մարդկանց փրկությունը»[30]։

1903 թվականի նոյեմբերի 23-ին Պիոս X-ն իր նախաձեռնությամբ հրապարակեց հրահանգ, ըստ որի կանանց արգելվում էր երգել եկեղեցական երգչախմբերում։

Սուրբ Մաղաքիայի պապերի մարգարեության մեջ (պապերի մարգարեությունների 112-րդ ժողովածու) Պիոս X-ը բնութագրվում է «Կրակոտ կրակ» արտահայտությամբ, որը մեկնաբանվում է հետևյալ կերպ. Կանոնական իրավունքի առաջին ամբողջական օրենսգիրքը՝ ամենօրյա հաղորդակցության և կաթոլիկ պատարագում մոնոֆոնիկ Գրիգորյան երգի օգտագործման համար և եկեղեցում մոդեռնիզմի հակառակորդն էր։ Նա առաջին սուրբ պապն էր 400 տարվա ընթացքում, նախորդը Պիոս V-ն էր։

1913 թվականի նոյեմբերին Պիոս X պապը տանգոն հայտարարեց անբարոյական և արգելված կաթոլիկների համար[31]։ Ավելի ուշ՝ 1914 թվականի հունվարին, երբ տանգոն չափազանց հայտնի դարձավ, որ արգելված էր, Պիոս X-ը փորձեց «ծաղրող տանգոյի» մարտավարությունը՝ ասելով, որ դա «երևակայելի ամենաձանձրալի բաներից մեկն է» և խորհուրդ տվեց մարդկանց տանգոյի փոխարեն պարել Վենետիկյան պար[32]։

Պիոս X-ը առօրյա կյանքում խմբագրել

Տեղափոխվելով Վատիկան՝ Պիոս X-ն ընդհանրապես չփոխեց իր գավառական սովորությունները։ Ինչպես նախկինում, նա շարունակում էր օգտագործել էժան ժամացույցը, գրել սովորական գրիչով։

Պիոս X-ին շատ դուր եկավ Վենետիկի Սուրբ Մարկոսի զանգակատան վերակառուցման մասին պատմող կարճամետրաժ ֆիլմը, նա բազմիցս դիտեց այն, կադրերում ճանաչեց ընկերներին և ծանոթներին, մատով ցույց տվեց նրանց, բարձր գոռաց նրանց անունները, ծիծաղեց,մեծապես վայելելով տեսարանը[33]։

Մահ և թաղում խմբագրել

1913 թվականին Պապը սրտի կաթված է ստացել, որից հետո նրա առողջական վիճակը կտրուկ վատացել է։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի (1914–1918) բռնկման պատճառ դարձած իրադարձությունները նրան հոգեկան ծանր վիճակում են թողել։ 1914 թվականի օգոստոսի 15-ին Պապը հիվանդանում է Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի Վերափոխման տոնին և այդպես էլ չի ապաքինվում, նրա առողջական վիճակը շարունակում է վատանալ, ինչի հետևանքով նա մահացել է 1914 թվականի օգոստոսի 20-ին սրտի կաթվածից։ Մեկ օր առաջ՝ օգոստոսի 19-ին, Հռոմում մահացավ ճիզվիտների առաջնորդ Ֆրանց Քսավիեր Վերնցը, նույն օրը, երբ գերմանական զորքերը մտան Բրյուսել։

Պիոս X-ը թաղվել է Սուրբ Պետրոսի տաճարի դամբարանի պարզ ու անզարդ գերեզմանում։ Այն ժամանակվա պապական բժիշկները սովորություն ունեին հեռացնել ներքին օրգանները՝ զմռսման գործընթացը հեշտացնելու համար։ Պիոս X-ը խստիվ արգելեց զմռսումը իր ապագա թաղման համար, և հաջորդ պապերը շարունակեցին ավանդույթը։

Սրբադասում խմբագրել

1916 թվականի սեպտեմբերի 24-ով թվագրված նամակում Նիկոտերայի և Տրոպեայի եպիսկոպոս Ջուզեպպե Մարիա Լեոն Պիոս X-ին անվանում է «Մեծ Սուրբ և Մեծ Պապ»։ Նրա շիրիմին մուտք գործել ցանկացող մեծ թվով ուխտավորներին տեղավորելու համար բազիլիկի հատակին՝ Պիոս X-ի գերեզմանից անմիջապես վերև, մետաղյա խաչ դրվեց, որպեսզի հավատացյալները կարողանան ծնկի գալ անմիջապես գերեզմանի վերևում։ Նրա գերեզմանի մոտ պատարագները շարունակվեցին մինչև 1930 թ․[34]։

Պիոս X պապի հարգանքը բավականին բարձր էր երկու համաշխարհային պատերազմների միջև։ 1923 թվականի փետրվարի 14-ին, ի պատիվ նրա պապական գահ բարձրանալու 20-ամյակի, սկսվեց Պապի սրբադասման գործընթացը՝ սրբադասման պատասխանատուները նշանակվեցին և հուշարձան կանգնեցվեց Սուրբ Պետրոսի տաճարում։ 1939 թվականի օգոստոսի 19-ին Պիոս XII Պապը (1939–1958) հարգանքի տուրք մատուցեց Պիոս X-ին Կաստել Գանդոլֆոյում։ 1943 թվականի փետրվարի 12-ին սրբադասման հետագա գործընթացը նշանավորվեց Պիոս X-ի փառաբանմամբ որպես Աստծո ծառա, ինչը նշանակում էր տիտղոսի շնորհում։

1944 թվականի մայիսի 19-ին Պիոս X-ի մարմինը հանվել է գերեզմանից և տարվել Սուրբ Պետրոսի տաճարի Սուրբ Խաչելության մատուռ։ Երբ շիրիմը բացեցին, Պիոս X-ի մարմինը հայտնաբերվեց լավ պահպանված վիճակում, չնայած այն հանգամանքին, որ նա մահացել էր 30 տարի առաջ։ Ըստ Ջերոմ Դի-Գալի, «Պիուս X-ի ամբողջ մարմինը գտնվում էր գերազանց պահպանված վիճակում»[34]։ Փորձաքննությունից և գործընթացի ավարտից հետո Պիոս XII-ը Պիոս X-ին շնորհեց պատվավոր կոչում. նրա մարմինը 45 օր ցուցադրվեց Հռոմում, որից հետո այն նորից դրվեց գերեզմանում։ Հաջորդ քայլը սրբադասման գործընթացն էր, որի նախապատրաստումը սկսվեց Պիոս X-ի կատարած հրաշքների ուսումնասիրությամբ։ Առաջին հրաշքը տեղի ունեցավ միանձնուհի Մարի-Ֆրանսուազա Դեպերասի հետ, ով բուժվեց ոսկրերի քաղցկեղից 1928 թվականի դեկտեմբերին Novena-ի ժամանակ՝ ավանդական կաթոլիկական աղոթքի պրակտիկայի՝ ինը օր անընդմեջ հատուկ աղոթքներ կարդալու ժամանակ, որի ընթացքում դրվեց Պիոս X-ի մասունքներից մի կտոր[35]։ Երկրորդ հրաշքը կատարվեց միանձնուհի Բենեդետտա դե Մարիայի հետ, ով նույնպես նովենա ստացավ և 1938 թվականին բուժվեց որովայնի քաղցկեղից՝ դիպչելով Սուրբ Պետրոսի տաճարում գտնվող Պիոս X-ի արձանին[36]։

Պիոս XII Պապը պաշտոնապես հաստատեց երկու հրաշքները 1951 թվականի փետրվարի 11-ին և արդեն մարտի 4-ին հայտարարեց, որ եկեղեցին շարունակում է Պիոս X պապի սրբադասումը։ Նրա սրբադասումը տեղի ունեցավ 1951 թվականի հունիսի 3-ին Սուրբ Պետրոսի տաճարում. Մայր տաճարի դիմացի հրապարակում հավաքված 23 կարդինալների, բազմաթիվ եպիսկոպոսների և արքեպիսկոպոսների կողմից հավաքված բազմությունը կազմում էր ավելի քան 100,000 հավատացյալ։ Սրբադասման ժամանակ Պիոս XII-ը Պիոս X-ին անվանում է «Հաղորդության Պապ», քանի որ Պիոս X-ն ընդլայնել է այս ծեսը՝ ներառելով երեխաներին։

Նրա երանացումից հետո՝ 1952 թվականի փետրվարի 17-ին, Պիոս X-ի մարմինը տեղափոխվեց Վատիկանի բազիլիկի գերեզմանից և դրվեց Սուրբ Խաչելության մատուռի խորանի տակ։ Նրա մարմինը դրել են ապակե և բրոնզե սարկոֆագների մեջ, որպեսզի հավատացյալները տեսնեն նրան[37]։ Պիոս X-ը սրբերի շարքը դասվեց՝ կատարելով ևս երկու հրաշքներ, որոնք ճանաչվել էին Սրբերի գործերով միաբանության կողմից։ Առաջին հրաշքը տեղի է ունեցել Նեապոլից փաստաբան Ֆրանչեսկո Բելսամիի հետ, ով թոքախտով տառապելիս ապաքինվել է՝ նրա կրծքին դնելով Պիոս X պապի պատկերը։ Երկրորդ հրաշքը կատարվեց միանձնուհի Մարիա Լյուդովիկա Սկորչիային, ով, ունենալով նյարդային խանգարումներ, մի քանի Նովենայից հետո լիովին բուժվեց։ Սուրբ Պետրոսի տաճարում Պիոս XII-ի կողմից մատուցված սրբադասման պատարագին մասնակցել են մոտ 800000 աշխարհականներ, կրոնավորներ, վանականներ, կարդինալներ և եպիսկոպոսներ։ Պիոս X-ը դարձավ առաջին սրբադասված Պապը գրեթե 250 տարվա ընթացքում Պիոս V-ից հետո, որի սրբադասումը տեղի էր ունեցել 1712 թվականին[38][39]։

Այս սրբադասման արարողությունն առաջինն էր, որը ձայնագրվեց և ցուցադրվեց հեռուստատեսությամբ, այդ թվում՝ NBC-ով։

Աղոթքի բացիկները հաճախ պատկերում են հովվապետին՝ ձեռքին Սուրբ Հաղորդության գործիքները։ Բացի այդ, Սուրբ Պիուս X-ը նաև Տրևիզոյի հովանավոր սուրբն է և հարգված է Իտալիայում, Գերմանիայում, Բելգիայում, Կանադայում և Միացյալ Նահանգներում։ Արևմտյան երկրներում նրա անունով են կոչվում մեծ թվով դպրոցներ, ճեմարաններ, ծննդատներ։ Սա մասամբ պայմանավորված է նրանով, որ նրա սրբադասման գործընթացը 1950-ականների սկզբին համընկավ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին հաջորդած ժամանակաշրջանի հետ, երբ նկատվեց քաղաքաշինության և բնակչության աճ (Baby Boom-ի դարաշրջան), որը հանգեցրեց կաթոլիկության ընդլայնմանը[5]։

1955 թվականին Պիոս X-ի պատվին տոնը հաստատվեց սեպտեմբերի 3-ին և նշվեց մինչև 1969 թվականը։ Այնուհետև այն սկսեց տոնվել օգոստոսի 21-ին[40]։

Քրիստոնեական վարդապետության ընկերակցությունը նրա սրբադասման մեծ աջակիցն էր։ Սա մասամբ պայմանավորված էր նրանով, որ Պապը որոշել էր դրա գոյության անհրաժեշտությունը յուրաքանչյուր թեմում և քանի որ Եղբայրությունը բազմիցս քննադատության էր ենթարկվել, ենթադրվում էր, որ սրբադասված Պապը, որը թույլ է տալիս նրանց գործունեությանը, կօգնի քննադատության դեմ։ Եղբայրությունը նախաձեռնեց աղոթքի խաչակրաց արշավանք նրա սրբադասման համար՝ հասնելով ավելի քան երկու միլիոն հավատացյալների մասնակցությանը[5]։

Հռոմի պապի սրբադասումից հետո տեղի ունեցավ ևս մեկ հրաշք՝ քրիստոնյա ակտիվիստ Քլեմ Լեյնը սրտի կաթված էր տարել, որից հետո նրան տեղափոխել են հիվանդանոց, տեղադրել թթվածնային խցիկում։ Սուրբ Պիոս X-ի մասունքներից մի կտոր դրվեց խցիկի վերևում, և ի մեծ զարմանք բժիշկների՝ հիվանդն արագ ապաքինվեց[5]։ Նաև Միսսուրի նահանգի Սենտ Լուիս քաղաքի Վեբսթեր համալսարանի միանձնուհի Լորետտոն պնդում էր, որ իր քահանա եղբայրը բուժվել է Պապի միջնորդությամբ[5]։

Գեղարվեստական գրականություն և պոեզիա խմբագրել

  • Հռոմի Պիոս X-ի կյանքը պատկերված է իտալական «Տղամարդիկ չեն նայում դրախտին» (1952) ֆիլմում, որի ռեժիսորն է Ումբերտո Սկարպելին։ Ֆիլմը հիմնականում ցույց է տալիս Պապի կյանքի վերջին տարվա (1914թ.) իրադարձությունները։ Պիուս X-ը, խորապես վշտացած և անհանգստացած մարդկությանը սպառնացող հսկայական ողբերգության մտքից, նա անում է հնարավոր ամեն բան Առաջին համաշխարհային պատերազմը կանխելու համար։ Եղբորորդին հանգստացնում է Պապին՝ հիշեցնելով նրա կյանքի ամենակարևոր իրադարձությունները, որից հետո Պապը թոշակի է անցնում՝ վերջին անգամ սուրբ պատարագ մատուցելուց հետո։
  • Պիոս X-ը երգիծական կերպով ներկայացված է Ֆլան Օ'Բրայենի «Դժվար կյանք» վեպում։ Դուբլինից Հռոմ ճանապարհորդող իռլանդացիները փորձում են խոսել Պիոս X-ի հետ, ինչը լավ չի ավարտվում՝ զայրացած Պապը բառացիորեն նրանց դժոխք է ուղարկում լատիներենի և իտալերենի խառնուրդով։
  • Գիյոմ Ապոլիների «Գոտի» պոեմում Պիոս X պապը կոչվում է «Ժամանակակից եվրոպացի»[41]։

Էնցիկլետներ, բուլլաներ և այլ աշխատություններ խմբագրել

  • «Ամեն ինչ նորոգել Քրիստոսով», առաջին էնցիկլետ, հոկտեմբերի 4, 1903 թվական։
  • Առաքելական նամակ (եկեղեցական երաժշտության մասին), 22 նոյեմբերի, 1903 թվական։
  • Էնցիկլետ (Մարիամի անարատ հղիության դոգմայի հռչակման 50-ամյակի առթիվ), 2 փետրվարի, 1904 թվական։
  • Էնցիկլետ (ի հիշատակ Հռոմի պապ Գրիգոր Մեծի), 12 մարտի, 1904 թվական։
  • Էնցիկլետ («Լեհ ժողովուրդը»), 3 դեկտեմբերի, 1905 թվական։
  • Էնցիկլետ (ընդդեմ Ֆրանսիայի եկեղեցու և պետության բաժանման), 1906 թվականի փետրվարի 11։
  • Քրիստոնեական վարդապետության կատեխիզմի ամփոփագիր, 1906 թվական։
  • Բուլլա (կարգավորում է եկեղեցական ամուսնության բացառիկությունը), 1907 թվական։
  • Էնցիկլետ (դատապարտում է մոդեռնիստների ուսմունքը), 8 սեպտեմբերի, 1907 թվական։
  • Առաքելական նամակ (մոդեռնիստների հեռացման մասին), 18 նոյեմբերի, 1907 թվական։
  • Սուրբ Կառլո Բորոմեոյի սրբադասման հարյուրամյակի առթիվ, 26 մայիսի, 1910 թվական։
  • Կուրիայի ժողովների թիվը 37-ից 19-ի կրճատելու մասին։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «Pope Pius X». Greenspun. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 23-ին.
  2. ↑ Herbermann, Charles, ed. (1913). «Pope Pius X» . Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
  3. ↑ «The Pope Who Had No doctorate». The Catholic Herald. UK. 1956 թ․ մայիսի 11. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 23-ին.
  4. ↑ Великие магистры ордена Святого Гроба Արխիվացված 2015-03-16 Wayback Machine(իտալ.)
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 Avella, Steven M; Zalar, Jeffrey (Fall 1997), «Sanctity in the Era of Catholic Action: The Case of St. Pius X», Catholic Historian (Spirituality and Devotionalism ed.), US, vol. 15, no. 4, էջեր 57–80
  6. ↑ «'Pope And Mussolini' Tells The 'Secret History' Of Fascism And The Church : NPR». NPR. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 4-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 Sarto, 1904
  8. ↑ Ephes. v., 30.
  9. ↑ J. de Luca, Disharmony among bishops: on the binding nature of a papal motu proprio on music, Journal of the Australian Catholic Historical Society 35 (2014) Արխիվացված 2017-02-15 Wayback Machine, 28-37.
  10. ↑ Noel, 2009, էջ 8
  11. ↑ 11,0 11,1 Cornwell 2008, էջ. 37
  12. ↑ Cornwell 2008, էջ. 35
  13. ↑ Sarto, 1905, էջ 3
  14. ↑ Joseph Ratzinger (2003 թ․ մայիսի 2). «On the Abridged Version of Catechism». Zenit. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 18-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 Ratzinger, Joseph, Interview, IT: 30 giorni, Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 21-ին, Վերցված է 2024 թ․ մարտի 4-ին, «The text... was characterized by simplicity of exposition and depth of content. That is also a reason why the Catechism of Saint Pius X may still find friends in the future»
  16. ↑ Sarto, 1905, էջ 2
  17. ↑ Ap. Const. Providentissima Mater Ecclesia
  18. ↑ Ap. Const. Sacrae Disciplinae Leges
  19. ↑ «Кодекс канонического права на официальном сайте Святого Престола» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 20-ին.
  20. ↑ «Кодекс канонов Восточных церквей». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 20-ին.
  21. ↑ Robert Kee: The Green Flag Vol.II: The Bold Fenian Men, Penguin Books, London, 1972, p.64
  22. ↑ Moir, John S. «Canadian Protestant Reaction to the Ne Temere Decree». CA: U Manitoba. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 10-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 23-ին.
  23. ↑ «Debate on 'Ne Temere'». Hansard. Mill Bank Systems. 1911. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 23-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 23-ին.
  24. ↑ Le Sillon a pour but de réaliser en France la république démocratique. Ce n'est donc pas un mouvement catholique, en ce sens que ce n’est pas une œuvre dont le but particulier est de se mettre à la disposition des évêques et des curés pour les aider dans leur ministère propre. Le Sillon est donc un mouvement laïque, ce qui n’empêche pas qu’il soit aussi un mouvement profondément religieux. La Croix, 1905
  25. ↑ Schmidlin, 1904
  26. ↑ Acta Sanctae Sedis (und) // Ephemerides Romanae. — Rome, IT: Vatican, 1906. — Т. 39. Архивировано из первоисточника 27 Մարտի 2010..
  27. ↑ Renz, 2009, էջ 43
  28. ↑ «Out On A Limbo». Catholic. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 23-ին.
  29. ↑ «Past Roman Catholic statements about Limbo and the destination of unbaptised infants who die?». Religious tolerance. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 23-ին.
  30. ↑ Лимб Արխիվացված 2017-04-22 Wayback Machine в энциклопедии Кругосвет.
  31. ↑ «100 Years Ago You Would Have Been Talking About the Tango». New England Historical Society. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 21-ին.
  32. ↑ «Do the Furiana». The Milwaukee Journal. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 21-ին.
  33. ↑ John Butler TV, Movies & Morality: A Guide for Catholics. — Our Sunday Visitor, 1984. — С. 99. — 160 с. — ISBN 9780879736026
  34. ↑ 34,0 34,1 Thouvenot, Fr. Christian (2004-04). «Canonization of Pope Pius X by Pope Pius XII». The Angelus. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 3-ին.
  35. ↑ Pierre Delooz, Les Miracles : un défi pour la science ?, éd. De Boeck Université, 1997, P., en ligne(չաշխատող հղում)
  36. ↑ Walter Diethelm Saint Pius X: The Farm Boy who Became Pope. — 1956. — С. 160—161. — ISBN 0-89870-469-3
  37. ↑ Christine Quigley Modern Mummies: The Preservation of the Human Body in the Twentieth Century. — McFarland & Company, 2006. — С. 204. — ISBN 0-7864-2851-1
  38. ↑ «The Canon Process – Museo San Pio X». IT: Museo san Pio X. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 23-ին.
  39. ↑ Life on the Newsfronts of the World (und). — Life, 1954. — С. 42.
  40. ↑ Calendarium Romanum (Libreria Editrice Vaticana, 1969), pp. 101, 137
  41. ↑ «Alcools». Chez. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 18-ին.

Գրականություն խմբագրել

Կյանք խմբագրել

  • Monsignor Կաղապար:Нп3 Sede Vacante: Being a Diary Written During the Conclave of 1903. — Oxford: James Parke & Co, 1903.
  • Schmidlin, Edward Life of His Holiness, Pope Pius X. — 1904. (this was an apologetic work intended for American audiences, where criticism of 'popery' was very common in society, and it contained a preface by James Cardinal Gibbons).
  • Schmitz, Monsignor E Canon Life of Pius X. — New York City: The American Catholic Publication Society, 1907.
  • Monsignor Կաղապար:Нп3 Life of Pope Pius X. — Milwaukee: The M.H. Wiltzius Co, 1904.

Մահից հետո խմբագրել

  • Կաղապար:Нп3 Life of Pius X. — 2nd. — New York: PJ Kenedy & Sons, 1924. Merry del Val (above) considered this work to be the most authoritative written on him.
  • René Bazin Pius X. — St Louis: B Herder, 1928.
  • Katherine Burton The Great Mantle: The Life of Giuseppe Sarto. — Longmens, 1950.
  • Thornton, Father Francis Beauchesne The Burning Flame: The Life of Pius X. — Կաղապար:Нп3, 1952. This priest was the editor for Burton’s book.
  • Martini, Teri The Fisherman's Ring: The Life of Giuseppe Sarto, The Children's Pope. — St Anthony Guild Press, 1954.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պիոս_X&oldid=9767176» էջից