Cách để Đối phó với cha mẹ thích kiểm soát

Tải về bản PDFTải về bản PDF

Con cái thường cảm thấy mình bị cha mẹ “kìm kẹp” và không được tự do sống theo ý muốn. Nguyên nhân đôi khi là vì đứa con chỉ muốn đẩy lùi ranh giới và trưởng thành nhanh hơn bố mẹ chúng kịp nhận thấy, cũng có khi là vì cha mẹ đang cố gắng kiểm soát cuộc sống của đứa trẻ. Có nhiều lý do khiến cha mẹ muốn kiểm soát con mình, từ tính cầu toàn cho đến nỗi lo lắng con cái lặp lại sai lầm, và thường thì cha mẹ không nhận ra rằng mình đang làm hại con thay vì bảo vệ chúng.

Phương pháp 1
Phương pháp 1 của 4:

Cứng cỏi hơn

Tải về bản PDF
  1. How.com.vn Tiếng Việt: Step 1 Nhận biết các...
    Nhận biết các hành vi kiểm soát. Nhiều phụ huynh hay đòi hỏi con cái, nhưng điều này chưa hẳn là họ thích kiểm soát. Những người có tính kiểm soát thường sử dụng một số chiến thuật để điều khiển người khác. Có thể đó là các hành động dễ nhận thấy hoặc các mánh khóe tinh vi. Các hành vi có thể khác nhau, từ việc chỉ trích thẳng thừng cho đến đe dọa ngầm. Một số dấu hiệu cho thấy cha mẹ bạn có tính thích kiểm soát là:[1]
    • Tách bạn khỏi các thành viên khác trong gia đình và/ hoặc bạn bè, chẳng hạn như không bao giờ cho phép bạn gặp gỡ bạn bè hoặc những người thân khác trong gia đình.
    • Luôn miệng chê trách bạn về những chuyện lặt vặt như ngoại hình, cách cư xử hoặc các lựa chọn của bạn.
    • Đe dọa sẽ làm hại bạn hoặc làm hại chính họ, chẳng hạn như “Nếu con không về nhà ngay bây giờ, mẹ sẽ chết cho con xem!”
    • Thể hiện tình yêu hoặc sự chấp thuận có điều kiện, chẳng hạn như “Mẹ chỉ yêu con nếu con giữ phòng sạch sẽ”.
    • ”Ghi sổ” các lỗi lầm của bạn, chẳng hạn như liệt kê các lỗi mà trước đây bạn phạm phải để bạn cảm thấy day dứt hoặc để sai khiến bạn.
    • Lợi dụng cảm giác tội lỗi để khiến bạn làm việc gì đó, chẳng hạn như “Mẹ vật vã đến 18 tiếng đồng hồ mới sinh được con ra mà bây giờ con lại không thể dành cho mẹ vài tiếng đồng hồ à?”
    • Âm thầm theo dõi bạn hoặc không tôn trọng sự riêng tư của bạn, chẳng hạn như lục soát phòng hoặc đọc trộm tin nhắn trên điện thoại khi bạn ra khỏi phòng.
  2. How.com.vn Tiếng Việt: Step 2 Nhận trách nhiệm về các hành động của mình.
    Cho dù bố mẹ bạn có tính thích kiểm soát, bạn vẫn là người chịu trách nhiệm về cách ứng xử của mình với bố mẹ. Bạn chấp nhận để cho bố mẹ quyết định thay mình hoặc phản kháng lại. Bạn cũng có thể tự quyết về việc ứng xử tôn trọng với bố mẹ hoặc để mặc cho cơn giận bùng phát và khiến căng thẳng leo thang.[2]
    • Bạn có thể suy nghĩ về những hành động của mình bằng cách nhìn vào gương và tự nói chuyện. Đặt ra các kịch bản khác nhau có thể xảy ra và tập phản ứng với bố mẹ theo cách mà bạn lựa chọn. Như vậy bạn sẽ dễ tự chủ hơn khi tình huống thực sự diễn ra.
  3. How.com.vn Tiếng Việt: Step 3 Đừng bị ám ảnh bởi ý nghĩ phải làm bố mẹ vui lòng.
    Trách nhiệm của cha mẹ bạn là phải giúp bạn lớn lên, trở thành một người hạnh phúc, khỏe mạnh và tử tế. Nếu có điều gì đó đem lại hạnh phúc cho bạn nhưng không nằm trong dự định của bố mẹ, bạn phải làm theo ý mình thay vì chiều lòng cha mẹ. Cuộc sống của bạn là do bạn quyết định.[3]
  4. How.com.vn Tiếng Việt: Step 4 Lập một kế hoạch hành động có mục tiêu.
    Thoát khỏi tình huống bị kiểm soát một cách nhanh chóng là điều gần như không thể. Bạn cần có một kế hoạch hành động khôn ngoan và thực tế để bắt đầu đưa ra các quyết định của riêng mình. Hãy khởi đầu với điều gì đó đơn giản, chẳng hạn như hàng ngày tự nói với bản thân rằng bạn có đủ khả năng xây dựng lòng tự tin. Tốt nhất là bạn nên tiến tới từng bước một và dần dần tự quyết định nhiều hơn.[4]
  5. How.com.vn Tiếng Việt: Step 5 Chấp nhận rằng bạn không thể khiến bố mẹ thay đổi.
    Cũng như bố mẹ bạn không thể điều khiển được suy nghĩ và cảm giác của bạn, bạn không thể thay đổi suy nghĩ hoặc cảm giác của cha mẹ. Bạn chỉ có thể điều chỉnh cách phản ứng của mình, và đôi khi điều này sẽ giúp bố mẹ bạn thay đổi cách đối xử với bạn. Bố mẹ bạn có thay đổi tính cách hay không và vào lúc nào là tùy thuộc vào họ.[5]
    • Việc bạn buộc bố mẹ thay đổi cũng giống như bố mẹ bạn đang cố gắng điều khiển bạn vậy. Nếu hiểu rõ điều này, bạn sẽ chấp nhận rằng bố mẹ bạn có thể tự quyết định trong việc này.
    Quảng cáo
Phương pháp 2
Phương pháp 2 của 4:

Cải thiện tình hình

Tải về bản PDF
  1. How.com.vn Tiếng Việt: Step 1 Tách xa khỏi bố mẹ.
    Người ta thường dùng cảm xúc để điều khiển người khác. Điều này có thể diễn ra dưới các hình thức như giận dữ, phản bác hoặc khiến người kia có cảm giác tội lỗi. Nếu muốn thoát khỏi gọng kìm của người thích kiểm soát (cha mẹ hoặc một người khác), có thể bạn phải tạo khoảng cách với họ, chẳng hạn như ít gặp gỡ hoặc ít gọi điện cho họ hơn.
    • Nếu bạn vẫn sống ở nhà (nhất là khi còn nhỏ tuổi) thì sẽ không dễ để bạn tạo khoảng cách với cha mẹ. Tuy nhiên, bạn vẫn có thể thiết lập ranh giới giữa bạn và bố mẹ bạn. Hãy tìm lời khuyên của chuyên viên tư vấn học đường hoặc giáo viên.
  2. How.com.vn Tiếng Việt: Step 2 Cố gắng không tỏ thái độ chống đối.
    Việc bạn tránh mặt bố mẹ có thể khiến họ bực bội và nổi giận. Khi bố mẹ phàn nàn rằng bạn không dành thời gian cho họ hoặc buộc tội bạn không đoái hoài gì đến cha mẹ, bạn đừng tỏ ra ương bướng.[6]
    • Hãy thử nói những câu như “Con xin lỗi vì đã làm bố mẹ giận. Con hiểu là chuyện này khiến bố mẹ bực bội như thế nào.”
    • Nhớ rằng sự việc có thể xấu đi trước khi tình hình được cải thiện. Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn phải duy trì khoảng cách và tránh bị cuốn vào những lời đe dọa. Ví dụ, nếu mẹ bạn dọa sẽ tự tử nếu bạn không đến nhà bà, hãy nói là bạn sẽ gọi cánh sát, sau đó gác máy và thực hiện đúng như vậy. Đừng vội vàng chạy đến nhà mẹ hoặc nhượng bộ trước những đòi hỏi của bà.
  3. How.com.vn Tiếng Việt: Step 3 Cắt đứt ràng buộc tài chính với cha mẹ.
    Tiền bạc là một công cụ khác mà phụ huynh thường dùng để kiểm soát con cái. Nếu có khả năng tự kiếm tiền, bạn hãy ngừng nhận tài trợ từ bố mẹ. Điều này có thể khó khăn, nhưng bạn cần tự thanh toán các hóa đơn, chi trả cho các khoản mua sắm và tính toán tài chính. Điều này không những khiến bạn có trách nhiệm hơn mà còn giúp nới lỏng “vòng kềm tỏa” của bố mẹ.[7]
    • Cách này có thể khó khăn đối với các bạn còn nhỏ tuổi, nhưng nếu bạn thực hiện từng bước nhỏ thì chưa hẳn là bất khả thi. Cho dù không thể chi trả tiền thuê nhà và tiện nghi sinh hoạt, bạn hãy cố gắng kiếm tiền cho những thú tiêu khiển của mình. Chưa chắc bố mẹ bạn sẽ đồng ý, nhưng nếu bạn đi xem phim bằng số tiền tự kiếm được thì điều này cũng loại bỏ được một công cụ mà các phụ huynh thích kiểm soát có thể sử dụng.
  4. How.com.vn Tiếng Việt: Step 4 Cố gắng đừng xin xỏ bố mẹ.
    Khi bạn xin xỏ bố mẹ thì cũng đồng nghĩa là bạn đặt bố mẹ bạn vào vị trí để mặc cả. Nếu đã muốn bố mẹ đáp ứng yêu cầu của mình thì bạn cũng phải làm điều gì đó để đáp lại. Điều này vốn dĩ không xấu, nhưng nó có thể khiến bạn nhanh chóng từ bỏ quyền tự quyết của mình và trao quyền cho bố mẹ bạn. Hãy nhờ bạn bè hoặc người thân khác trong gia đình nếu bạn cần giúp đỡ.[8]
  5. How.com.vn Tiếng Việt: Step 5 Nhận diện hành vi bạo hành.
    Nếu bạn còn nhỏ và bị ngược đãi, hãy gọi cho cơ quan bảo vệ trẻ em hoặc nói chuyện với người có trách nhiệm ở trường như thầy cô giáo hoặc chuyên viên tư vấn. Bạo hành có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức, vì vậy, nếu không chắc mình có bị ngược đãi hay không, bạn hãy nói chuyện với chuyên viên tư vấn học đường. Một số hình thức bạo hành gồm:
    • Bạo hành thể chất, bao gồm các hành động như tát, đấm, giam giữ, làm bạn bị bỏng hoặc bị thương bằng nhiều cách khác nhau.
    • Bạo hành tinh thần, bao gồm các hành vi như chửi rủa, lăng mạ, đổ lỗi và đòi hỏi vô lý.
    • Bạo hành tình dục, bao gồm các hành vi như âu yếm hoặc đụng chạm theo cách không đúng mực, giao cấu và thực hiện các hành vi tình dục khác.
    Quảng cáo
Phương pháp 3
Phương pháp 3 của 4:

Hàn gắn mối quan hệ

Tải về bản PDF
  1. How.com.vn Tiếng Việt: Step 1 Khép lại quá...
    Khép lại quá khứ. Bạn sẽ không thể hàn gắn một mối quan hệ nếu cứ giữ mãi nỗi hờn giận trong lòng. Vì thế, tha thứ cho cha mẹ vì những lỗi lầm mà họ đã gây ra là điều hữu ích. Có thể bạn cũng nên tha thứ cho bản thân vì cách mà bạn đã phản ứng với những lỗi lầm của cha mẹ.
    • Đừng quên rằng bạn tha thứ không chỉ vì người kia mà còn vì cảm giác nhẹ nhõm của chính bạn.[9] Tha thứ cho cha mẹ cũng đồng nghĩa là bạn đang chọn cách trút bỏ nỗi oán giận của mình nhưng không bảo rằng những điều họ đã nói hoặc làm với bạn là đúng.[10]
    • Để tha thứ cho ai đó, bạn sẽ phải chủ động chọn cách trút bỏ mọi hờn giận. Một cách để làm việc này là viết thư cho bố mẹ bạn, lá thư mà bạn sẽ không gửi đi. Trong thư, bạn hãy trung thực diễn tả cảm giác của bạn về sự việc đã xảy ra, vì sao bạn lại tức giận, và vì sao bạn nghĩ bố mẹ bạn lại làm như vậy.[11] Cuối cùng, bạn hãy kết thúc lá thư bằng một câu như “Con không vui vì sự việc đã xảy ra, nhưng con sẽ rũ bỏ nỗi tức giận trong lòng. Con tha thứ cho bố mẹ”. Bạn cũng có thể tự nói điều này thành tiếng với mình.
  2. How.com.vn Tiếng Việt: Step 2 Nói rõ với bố mẹ với thái độ tôn trọng.
    Bạn cần nói với bố mẹ về cảm giác của bạn và lý do vì sao bạn lại giữ khoảng cách với họ. Làm sao bố mẹ bạn có thể giải quyết nếu không biết là có vấn đề đang tồn tại? Bạn đừng trách móc hoặc tỏ ra thiếu lễ phép. Hãy nói với bố mẹ về cảm giác của bạn thay vì phàn nàn về những việc bố mẹ đã làm.
    • Thay vì nói “Bố (mẹ) tước mất quyền con người của con”, bạn có thể nói một câu mang tính xây dựng hơn như “Con cảm thấy mình không được tự quyết định điều gì”.
  3. How.com.vn Tiếng Việt: Step 3 Thiết lập ranh giới rõ ràng cho bạn và bố mẹ bạn.
    Khi bắt đầu cải thiện mối quan hệ, bạn cần phải tránh sa vào lối cũ. Xác định trước những quyết định nào bố mẹ bạn có thể và không thể can thiệp. Tương tự như vậy, các ranh giới cũng bao gồm những quyết định nào bạn có thể tham gia hoặc những gì bạn có thể hỏi bố mẹ.[12]
    • Ví dụ, bạn có tham khảo ý kiến bố mẹ đối với các quyết định quan trọng về nghề nghiệp, ví dụ như nên vào trường đại học nào, hoặc nên hay không nên nhận lời mời làm công việc nào đó. Mặt khác, có thể bạn sẽ không để bố mẹ can dự vào những quyết định cá nhân của mình, chẳng hạn như bạn hẹn hò với ai, kết hôn hoặc không kết hôn với ai.
    • Bạn cũng có thể từ chối tham gia vào những vấn đề mà bố mẹ nêu ra, như những rắc rối trong chuyện tình cảm chẳng hạn. Tuy nhiên, có lẽ bạn sẽ quyết định ở bên cạnh để giúp đỡ khi bố mẹ bạn gặp vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, ví dụ như bệnh ung thư hoặc bệnh tim.
    Quảng cáo
Phương pháp 4
Phương pháp 4 của 4:

Duy trì ranh giới

Tải về bản PDF
  1. How.com.vn Tiếng Việt: Step 1 Tôn trọng các ranh giới trong mối quan hệ với bố mẹ.
    Một khi ranh giới đã được thiết lập, bạn phải tôn trọng các ranh giới đó. Bạn không thể mong đợi bố mẹ tôn trọng không gian của bạn nếu bạn không cư xử tương tự đối với bố mẹ. Nếu cảm thấy khó khăn với việc tuân thủ các ranh giới đã đặt ra, bạn hãy trao đổi cởi mở để tìm giải pháp.[13]
    • Khi một vấn đề nảy sinh trong mối quan hệ giữa bạn và cha mẹ, những lời nói mang tính xây dựng có thể sẽ hữu ích.[14] Hãy thử nói “Con tôn trọng ranh giới của mẹ, nhưng con cảm thấy như không phải lúc nào mẹ cũng tôn trọng ranh giới của con. Vậy mẹ con mình có thể tìm cách nào đó để vẹn cả đôi đường được không ạ?”
  2. How.com.vn Tiếng Việt: Step 2 Xử lý khi bố mẹ can thiệp vào các lựa chọn riêng của bạn.
    Nếu bố mẹ bạn vượt quá ranh giới, bạn phải cho bố mẹ biết. Nhưng điều này không có nghĩa là bạn cho phép mình nổi nóng hoặc bực bội. Hãy bình tĩnh và lễ phép nói cho bố mẹ biết rằng họ đã vượt giới hạn và nên dừng lại. Nếu thực sự tôn trọng bạn, bố mẹ bạn sẽ trả lại không gian cho bạn.[15]
    • Sự hài hước cũng có thể là một cách hiệu quả để đối phó với những phụ huynh thích kiểm soát.[16] Ví dụ, nếu bố mẹ bạn lúc nào cũng cằn nhằn vì quyết định chọn nghề của bạn, hãy thử nói đùa “Chú ý, chú ý: Mẹ không hài lòng với nghề nghiệp của mình. Hiểu rồi. Còn gì nữa không?”
  3. How.com.vn Tiếng Việt: Step 3 Tạm ngừng nếu vấn đề vẫn tiếp diễn.
    Nếu mọi việc bắt đầu quay trở lại “y như cũ”, có thể bạn lại phải giảm bớt thời gian tiếp xúc với bố mẹ. Tuy nhiên, bạn không cần phải cắt đứt mọi mối ràng buộc với bố mẹ. Thường thì cha mẹ và con cái khi ở quá gần nhau có thể vô tình vượt quá ranh giới mà hai bên đã thiết lập. Bạn hãy giảm thời gian ở gần bố mẹ và thử lại sau.[17]
  4. How.com.vn Tiếng Việt: Step 4 Cân nhắc gặp chuyên gia trị liệu nếu tình hình không khả quan.
    Trong một số trường hợp, vấn đề có thể trở nên trầm trọng đến mức bạn và cha mẹ cần phải đến gặp chuyên gia tư vấn để xem có cải thiện được vấn đề không. Nếu cả hai bên đã cố gắng duy trì ranh giới và vẫn không có hiệu quả, bạn hãy bàn với bố mẹ về việc đến gặp chuyên gia trị liệu.
    • Bạn có thể thử nói “Bố mẹ rất quan trọng với con, nhưng con nghĩ mình cần được giúp đỡ để mối quan hệ giữa bố mẹ và con tốt hơn. Bố mẹ có muốn đi với con đến gặp chuyên gia tư vấn không ạ?”
    Quảng cáo

Lời khuyên

  • Tâm sự với bạn thân hoặc người trong gia đình về những rắc rối của bạn. Hy vọng họ có thể giúp được bạn.
  • Thử giãi bày với bố mẹ trước khi tách ra xa bố mẹ. Vấn đề có thể giải quyết theo cách dễ chịu hơn.
  • Tìm lúc bố mẹ bạn thoải mái. Đừng cố tiếp cận lúc bố mẹ vừa đi làm về. Bạn hãy thử nói “Bố mẹ ơi, con biết là bố mẹ làm việc vất vả vì con, và con rất biết ơn bố mẹ, nhưng con muốn được tự quyết định các vấn đề của con. Con cảm thấy mình chẳng khác gì em bé khi bố mẹ quyết định hết mọi thứ. Bố mẹ có thể cho con tự quyết được không ạ?” Bạn cũng nên chuẩn bị tinh thần là một trong hai người sẽ không đồng ý.

Cảnh báo

  • Nếu bạn bị bạo hành và cần được giúp đỡ khẩn cấp, hãy gọi cho cơ quan bảo vệ trẻ em ở địa phương.
  • Đừng cho rằng mọi lời khuyên của cha mẹ đều là “kiểm soát.” Thường thì cha mẹ luôn mong muốn điều tốt nhất cho con cái, và họ thực sự có nhiều kinh nghiệm sống hơn bạn.

Về bài How.com.vn này

How.com.vn Tiếng Việt: Trudi Griffin, LPC, MS
Cùng viết bởi:
Tư vấn viên chuyên nghiệp
Bài viết này đã được cùng viết bởi Trudi Griffin, LPC, MS. Trudi Griffin là cố vấn chuyên nghiệp được cấp phép tại Wisconsin. Cô đã nhận bằng MS về Tư vấn sức khỏe tâm thần lâm sàng của Đại học Marquette năm 2011. Bài viết này đã được xem 54.310 lần.
Chuyên mục: Giới trẻ | Cha mẹ
Trang này đã được đọc 54.310 lần.

Bài viết này đã giúp ích cho bạn?

⚠️ Disclaimer:

Content from Wiki How Tiếng Việt language website. Text is available under the Creative Commons Attribution-Share Alike License; additional terms may apply.
Wiki How does not encourage the violation of any laws, and cannot be responsible for any violations of such laws, should you link to this domain, or use, reproduce, or republish the information contained herein.

Notices:
  • - A few of these subjects are frequently censored by educational, governmental, corporate, parental and other filtering schemes.
  • - Some articles may contain names, images, artworks or descriptions of events that some cultures restrict access to
  • - Please note: Wiki How does not give you opinion about the law, or advice about medical. If you need specific advice (for example, medical, legal, financial or risk management), please seek a professional who is licensed or knowledgeable in that area.
  • - Readers should not judge the importance of topics based on their coverage on Wiki How, nor think a topic is important just because it is the subject of a Wiki article.

Quảng cáo