Kwalitatief onderzoek doen

Pdf downloaden

Pdf downloaden

In dit artikel:

Je onderzoek voorbereiden

Data verzamelen en analyseren

Tips en waarschuwingen

Gerelateerde artikelen

Bronnen

Kwalitatief onderzoek is een breed onderzoeksgebied dat ongestructureerde verzamelmethoden van data gebruikt zoals observaties, interviews, enquêtes en documenten om thema’s en betekenissen te vinden die bijdragen aan ons begrip van de wereld. Kwalitatief onderzoek probeert vaak om redenen voor gedrag, houding en motivatie bloot te leggen, in plaats van alleen details te geven omtrent de vragen wat, waar en wanneer. Kwalitatief onderzoek kan toegepast worden in veel verschillende disciplines zoals sociale wetenschappen, gezondheidszorg en business en is een veelvoorkomend onderdeel binnen bijna iedere werkplaats en onderwijsinstelling.

Stappen

Deel 1

Deel 1 van 2:

Je onderzoek voorbereiden

Pdf downloaden

1. 
   1
   Stel een vraag vast die je wil onderzoeken. Een goede onderzoeksvraag moet duidelijk, specifiek en handhaafbaar zijn. Om kwalitatief onderzoek te doen, moet jouw vraag redenen verkennen waarom mensen dingen doen of geloven.

   • De onderzoeksvraag is een van de belangrijkste onderdelen van je onderzoeksopzet. Het bepaalt wat je wil leren of begrijpen en ook helpt het je jouw onderzoek te specificeren, aangezien je niet alles tegelijk kan onderzoeken. Jouw onderzoeksvraag zal ook vormgeven ‘hoe’ je het onderzoek zal uitvoeren, aangezien verschillende vragen verschillende onderzoeksmethoden vereisen.
   • Vind de balans tussen een grote vraag en een onderzoekbare vraag. De eerste is een vraag die je heel graag beantwoord wil hebben en is vaak erg breed. De tweede is een vraag die direct kan worden onderzocht door gebruik te maken van beschikbare methoden en hulpmiddelen.
   • Je zal moeten beginnen met een grote vraag die je vervolgens gaat versmallen om het uitvoerbaar te maken zodat het op effectieve wijze kan worden onderzocht. Bijvoorbeeld, ‘Wat is de betekenis van het werk van leraren voor andere leraren?’, is te breed voor één onderzoek, maar als dat iets is waarin je geïnteresseerd bent, dan kan je het versmallen door het type leraar te beperken of door te focussen op één onderwijsniveau. Bijvoorbeeld, ‘Wat is de betekenis van het werk van leraren voor leraren die onderwijzen als tweede carrière?’, of, ‘Wat is de betekenis van het werk van leraren voor het werk van basisschoolleraren?’.
2. 
   2
   Doe een literatuuronderzoek. Een literatuuronderzoek is een proces van het bestuderen van het geschreven werk van anderen over jouw onderzoeksvraag en een specifiek onderwerp. Je leest over uiteenlopende onderwerpen binnen dezelfde richting en je analyseert studies die gerelateerd zijn aan jouw onderwerp. Vervolgens stel je een analytisch rapport op dat bestaand onderzoek samenstelt en integreert (in plaats van simpelweg een korte samenvatting van iedere studie op chronologische volgorde te presenteren). Met andere woorden, je ‘onderzoekt het onderzoek’.br>
   

   • Bijvoorbeeld, als jouw onderzoeksvraag zich focust op hoe leraren die onderwijzen als tweede carrière betekenis geven aan hun werk, dan zou je de literatuur willen analyseren op gebied van onderwijzen als tweede carrière - wat motiveert mensen om te gaan onderwijzen als tweede carrière? Hoeveel leraren onderwijzen als tweede carrière? Waar werken de meesten van hen? Door bestaande literatuur en bestaand onderzoek te lezen en analyseren, zal je jouw onderzoeksvraag kunnen verfijnen en verkrijg je de basis die je nodig hebt voor je eigen onderzoek. Ook geeft het je een gevoel van de variabelen die impact hebben op jouw onderzoek (bijvoorbeeld leeftijd, geslacht, klasse, et.) en waarmee je in je eigen onderzoek rekening mee moet houden.
   • Een literatuuronderzoek zal je ook helpen te bepalen of je echt geïnteresseerd bent in en toegewijd bent aan het onderwerp en de onderzoeksvraag en of er een kloof in het bestaande onderzoek is die je wil opvullen aan de hand van je eigen onderzoek.
3. 
   3
   Ga na of kwalitatief onderzoek geschikt is voor jouw onderzoeksvraag. Kwalitatieve methoden zijn bruikbaar wanneer een vraag niet beantwoord kan worden met simpelweg een ‘ja’- of ‘nee’-hypothese. Vaak is kwalitatief onderzoek vooral te gebruiken voor het beantwoorden van ‘hoe’- of ‘wat’-vragen. Ook zijn ze bruikbaar wanneer er rekening gehouden moet worden met budgettaire problemen.

   • Als je onderzoeksvraag bijvoorbeeld is ‘Van welke betekenis is het werk van leraren voor leraren die onderwijzen als tweede carrière?’, dan is dat geen vraag die met ‘ja’ of ‘nee’ kan worden beantwoord. Ook is het onwaarschijnlijk dat er één overkoepelend antwoord is. Dit betekent dat kwalitatief onderzoek het meest geschikt is.
4. 
   4
   Ga na wat jouw ideale steekproefomvang is. Kwalitatieve onderzoeksmethoden zijn niet zo sterk afhankelijk van een grote steekproefomvang als kwantitatieve methoden, maar nog steeds kunnen ze belangrijke inzichten en bevindingen opleveren. Bijvoorbeeld, aangezien het onwaarschijnlijk is dat je het kan financieren om alle leraren in Nederland te onderzoeken die onderwijzen als tweede carrière, kan je er wellicht voor kiezen om je onderzoek te beperken tot een stedelijk gebied of scholen binnen een straal van 20 kilometer.

   • Ga na wat de mogelijke resultaten zijn. Omdat kwalitatieve methodologieën over het algemeen vrij breed zijn, is het bijna altijd wel mogelijk dat het onderzoek enige bruikbare data oplevert. Dit verschilt van een kwantitatief experiment waarbij een onbewezen hypothese kan betekenen dat al het werk eigenlijk voor niets is gedaan.
   • Je onderzoeksbudget en beschikbare financiële resources moeten ook worden nagegaan. Kwalitatief onderzoek is vaak goedkoper en makkelijker te plannen en uit te voeren. Bijvoorbeeld, het is meestal makkelijker en kostenbesparend om een paar mensen te verzamelen voor interviews dan het is om een computerprogramma aan te schaffen om statistische analyses mee te kunnen uitvoeren en om de geschikte statistici in te huren.
5. 
   5
   Kies een kwalitatieve onderzoeksmethodologie. De opzet van een kwalitatief onderzoek is de meest flexibele van alle experimentele technieken. Er is dus een aantal geaccepteerde methodologieën voor je beschikbaar.

   • Handelingsonderzoek – Handelingsonderzoek focust zich op het oplossen van een direct probleem of het werken met anderen om een probleem op te lossen en een bepaald vraagstuk aan te pakken.
   • Etnografie – Etnografie is de studie van menselijke interactie en gemeenschappen via directe participatie en observatie binnen de betreffende gemeenschap. Etnografisch onderzoek is afkomstig uit de discipline van sociale en culturele antropologie, maar wordt tegenwoordig op grotere schaal toegepast.
   • Fenomenologie – Fenomenologie is de studie van subjectieve ervaringen van anderen. Het onderzoekt de wereld door de ogen van een ander persoon door te ontdekken hoe zij hun ervaringen interpreteren.
   • Grounded theory – Het doel van grounded theory is om een theorie te ontwikkelen die gebaseerd is op systematisch verzamelde en geanalyseerde data. Hierbij wordt gekeken naar specifieke informatie en er worden theorieën en redenen ontleend voor het verschijnsel.
   • Casestudie onderzoek – Deze kwalitatieve onderzoeksmethode is een diepgaande studie van een specifiek individu of verschijnsel in de bestaande context.
   Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 2:

Data verzamelen en analyseren

Pdf downloaden

1. 
   1
   Verzamel je data. Iedere onderzoeksmethodologie gebruikt één of meer technieken om empirische data te verzamelen, waaronder interviews, participerende observatie, veldwerk, archiefonderzoek, documentair materiaal, etc. De manier van dataverzameling zal afhangen van de onderzoeksmethodologie. Bijvoorbeeld, casestudie onderzoek is meestal afhankelijk van interviews en documentair materiaal, etnografisch onderzoek vereist daarentegen aanzienlijk veldwerk.

   • Rechtstreekse observatie – Rechtstreekse observatie van een situatie of jouw onderzoeksonderwerpen kan gedaan worden aan de hand van het terugkijken van videomateriaal of aan de hand van live observatie. Bij rechtstreekse observatie observeer je specifiek een situatie zonder die te beïnvloeden of eraan deel te nemen op wat voor manier dan ook. Bijvoorbeeld, wellicht wil je zien wat voor routines leraren hebben die onderwijzen als tweede carrière, zowel binnen als buiten het leslokaal en daarom besluit je de studenten en de leraar een paar dagen lang te observeren, zeker wetend dat je daar de nodige toestemming van de school voor hebt gekregen. Ondertussen neem je zorgvuldig aantekeningen.
   • Participerende observatie – Participerende observatie is de onderdompeling van de onderzoeker in de gemeenschap of situatie die bestudeerd wordt. Deze vorm van dataverzameling kost vaak meer tijd, aangezien er volledig moet worden deelgenomen aan de gemeenschap om erachter te komen of je observaties geldig zijn.
   • Interviews – Kwalitatief interviewen is in principe het proces van dataverzameling door mensen vragen te stellen. Interviewen kan erg flexibel zijn - ze kunnen één-op-één zijn, maar kunnen ook plaatsvinden via de telefoon, het internet of in kleine groepen genaamd ‘focusgroepen’. Ook zijn er verschillende typen interviews. Gestructureerde interviews gebruiken vooraf verzonnen vragen, terwijl ongestructureerde interviews meer vrije gesprekken zijn waarbij de interviewer kan doorvragen en verschillende onderwerpen kan verkennen wanneer die aan bod komen. Interviews zijn vooral bruikbaar als je wil weten hoe mensen zich voelen of hoe ze ergens op reageren. Bijvoorbeeld, het zou erg handig zijn om leraren die onderwijzen als tweede carrière, gestructureerd of ongestructureerd te interviewen om informatie te verkrijgen over hoe zij hun onderwijscarrières representeren en bespreken.
   • Enquêtes – Geschreven vragenlijsten en enquêtes met open vragen over ideeën, percepties en gedachten zijn nog een manier om data te verzamelen voor je kwalitatieve onderzoek. Bijvoorbeeld, bij je studie naar leraren die onderwijzen als tweede carrière, kan je wellicht besluiten een anonieme enquête te houden onder honderd van zulke leraren in de omgeving, omdat je bang bent dat ze minder oprecht zijn bij een interview dan bij een anonieme vragenlijst.
   • Documentanalyse – Dit omvat het analyseren van geschreven documenten, beeldmateriaal en audio die bestaan zonder enige betrokkenheid of enig initiatief van de onderzoeker. Er zijn veel verschillende documenten, waaronder ‘officiële’ documenten die geproduceerd zijn door instituties en persoonlijke documenten zoals brieven, memoires, dagboeken en, in de 21e eeuw tenminste, ook sociale media-accounts en online blogs. Bijvoorbeeld, als je onderzoek doet naar onderwijs, dan produceren instellingen zoals publieke scholen veel verschillende soorten documenten, waaronder rapporten, flyers, handleidingen, websites, onderwijsprogramma’s, etc. Misschien kan je ook nagaan of er leraren zijn die onderwijzen als tweede carrière die online bijeenkomsten houden of een blog hebben. Documentanalyse kan vaak bruikbaar zijn in combinatie met andere methoden zoals interviews.
2. 
   2
   Analyseer jouw data. Zodra je jouw data hebt verzameld, kan je beginnen het te analyseren en kan je antwoorden en theorieën voor je onderzoeksvraag gaan ontwikkelen. Hoewel er een aantal manieren is om je data te analyseren, betreffen alle benaderingen van analyse in kwalitatief onderzoek tekstuele analyse, of het nou geschreven of verbaal is.

   • Coderen – Bij coderen wijs je een woord, een zin of een nummer toe aan iedere categorie. Begin met een vooraf opgestelde lijst met codes die je hebt ontleend aan jouw vroegere kennis van het onderwerp. Bijvoorbeeld, ‘financiële moeilijkheden’ of ‘maatschappelijke betrokkenheid’ kunnen twee codes zijn waaraan je kan denken nadat je jouw literatuuronderzoek naar leraren die onderwijzen als tweede carrière hebt gedaan. Vervolgens ga je al je data op systematische wijze na en ‘codeer’ je ideeën, concepten en thema’s terwijl die onder categorieën geplaatst worden. Ook zal je nog een serie codes ontwikkelen die tot stand zijn gekomen uit het lezen en analyseren van de data. Bijvoorbeeld, wellicht zie je tijdens het coderen van je interviews dat ‘scheiding’ regelmatig voorkomt. Hiervoor kan je een code toevoegen. Coderen helpt je jouw data te organiseren en om patronen en gemeenschappelijkheden te identificeren.
   • Beschrijvende statistieken – Je kan jouw data analyseren door statistieken te gebruiken. Beschrijvende statistieken helpen je data te beschrijven, te tonen of samen te vatten om patronen uit te lichten. Bijvoorbeeld, als je de honderd belangrijkste evaluaties van leraren hebt, dan ben je wellicht geïnteresseerd in de algemene prestaties van die studenten. Beschrijvende statistieken maken dat mogelijk. Onthoud echter wel dat beschrijvende statistieken niet gebruikt kunnen worden om conclusies te trekken en om hypotheses aan te nemen of te verwerpen.
   • Narratieve analyse – Narratieve analyse focust zich op spraak en inhoud zoals grammatica, woordgebruik, metaforen, thema’s van het verhaal, betekenissen van situaties en de sociale, culturele en politieke context van het verhaal.
   • Hermeneutische analyse – Hermeneutische analyse focust zich de betekenis van een geschreven of gesproken tekst. Hoofdzakelijk probeer je het studieobject te begrijpen en probeer je een soort achterliggende samenhang te onthullen.
   • Inhoudsanalyse/Semiotische analyse – Bij inhoudsanalyse of semiotische analyse kijk je naar teksten of reeksen tekst, waarbij je op zoek bent naar thema’s en betekenissen door naar regelmaat in woorden te kijken. Anders gezegd probeer je structuren en patronen in regelmaat in de verbale of geschreven tekst te identificeren en vervolgens probeer je conclusies te trekken op basis van die regelmaat. Bijvoorbeeld, misschien kom je dezelfde woorden of zinsdelen tegen, zoals ‘een tweede kans’ of ‘een verschil maken’, in verschillende interviews met leraren die onderwijzen als tweede carrière en besluit je te verkennen wat deze regelmaat zou kunnen betekenen.
3. 
   3
   Schrijf je onderzoek op. Bij het voorbereiden rapport van je kwalitatieve onderzoek, moet je onthouden voor wie je het precies schrijft en moet je weten welke verwachtingen er zijn wat betreft opmaak. Je moet zeker weten dat het doel van jouw onderzoeksvraag boeiend is en dat je jouw onderzoeksmethodologie en analyse gedetailleerd uitlegt.
   Advertentie

Tips

• Kwalitatief onderzoek wordt vaak gezien als de voorloper van kwantitatief onderzoek, een meer logische en data-gedreven benadering die gebruik maakt van statistische, wiskundige en/of rekenkundige technieken. Kwalitatief onderzoek wordt vaak gebruikt om mogelijke leads te genereren en een uitvoerbare hypothese te formuleren die vervolgens getest wordt aan de hand van kwantitatieve methoden.

Advertentie