Je kind leren lezen

Een kind leren lezen is een educatief proces dat veel voldoening geeft, aan zowel ouder als kind. Of je nu je kind thuisonderwijs geeft, of hem/haar gewoon een voorsprong wilt geven, je kunt je kind thuis al leren lezen. Met de juiste hulpmiddelen en technieken zal je kind al heel snel kunnen lezen.

Deel 1

Deel 1 van 3:

Vroeg beginnen

Pdf downloaden

1
Lees je kind regelmatig voor. Net als bij zoveel dingen is het moeilijk om ergens goed in te worden als je er nooit mee in aanraking bent geweest. Om je kind interesse in lezen te laten krijgen moet je hem/haar regelmatig voorlezen. Als je kunt, begin daar dan mee als hij/zij nog maar een baby is en ga er de gehele schooltijd mee door. Lees boeken voor die hij/zij zelf zou kunnen lezen, als hij/zij zou weten hoe dat moest; dat kunnen op jonge leeftijd al zo'n 3-4 dunne boekjes per dag zijn.
- Als je kind naar de basisschool gaat, probeer dan boekjes voor te lezen die net boven zijn/haar niveau zijn, maar die een interessant en spannend verhaal hebben zodat de interesse voor lezen wordt gewekt.^[1]XBron
- Zoek naar boeken die ook andere zintuigen prikkelen naast het lezen, zodat je interactie krijgt met je kind terwijl je het verhaal vertelt. Kijk bijvoorbeeld naar boeken met geluid, geur of waar je iets aan kunt voelen.
2
Stel interactieve vragen. Nog voordat je kind leert lezen kunnen ze al leesbegrip ontwikkelen. Stel tijdens het voorlezen vragen over de figuren in het verhaal en de verhaallijnen. Bij een peuter kun je vragen stellen als 'Zie je de hond? Hoe heet de hond?'. De vragen kunnen steeds ingewikkelder worden naarmate het leesniveau stijgt.
- Help om kinderen kritisch te leren denken door vragen met een open einde te stellen. Dit is misschien niet wenselijk als je kind nog geen vier of vijf jaar is.
3
Zorg dat de boeken makkelijk te pakken zijn. Het heeft geen zin als je boeken wegzet op plekken waar kinderen er niet makkelijk bij kunnen. Zet de boeken laag bij de grond op plekken waar gespeeld mag worden, zodat je kind boeken gaat associëren met spelen.
- Je kind zal de boeken vaak aanraken en gaan lezen, dus kies boeken waarvan je de pagina's kunt schoonmaken en waar je niet emotioneel aan bent gehecht. Pop-up boeken zijn vaak niet zo handig bij kleine kinderen.
- Een mooie boekenplank kan voor jou wel de mooiste optie zijn, maar totdat je kind op school zit kun je je je beter richten op gebruiksgemak.
- Maak een leesruimte naast de boekenplank. Leg zitzakken, kussens of comfortabele stoelen in de buurt om te zitten tijdens het lezen. De bovenkant van de boekenplank kan kopjes en snacks bevatten voor tijdens het lezen.
4
Geef het goede voorbeeld. Laat je kind zien dat lezen leuk en interessant is. Lees zelf minimaal tien minuten per dag als je kind in de buurt is, zodat hij/zij ziet dat jij van lezen kunt genieten. Zelfs als je niet zo'n frequent lezer bent, is het goed om iets te lezen te zoeken - een tijdschrift, krant of kookboek telt ook. Al snel zal je kind zelf ook willen lezen, simpelweg omdat jij het voorbeeld geeft.
- Betrek je kind bij jouw leestijd. Als je iets leest dat geschikt is voor kinderen, vertel dan wat je aan het lezen bent. Wijs woorden aan op de pagina zodat je kind verbanden gaat leggen tussen de tekens in het boek en de klanken van het woord.
5
Maak gebruik van een bibliotheek. Dat kan op twee manieren: leg je eigen mini-bibliotheek aan door heel veel boeken op het niveau van je kind te verzamelen, of ga elke week naar de openbare bibliotheek om nieuwe boeken te halen. Als je voldoende boeken voorradig hebt (vooral als je kind iets ouder is) maakt dat het lezen extra interessant, en vergroot het de woordenschat aanzienlijk.
- Weiger tegelijkertijd een verzoek niet om een favoriet boek opnieuw te lezen niet alleen omdat het al tien keer is gelezen.^[2]XBron
Voordat je begint met het alfabet en specifieke klanken moet je kind herkennen dat de tekens in het boek verband houden met woorden die je kunt uitspreken. Wijs elk woord dat je voorleest aan terwijl je het uitspreekt. Dat helpt je kind zien dat de patronen van woorden en zinnen in relatie staan met de woorden die je uitspreekt, in termen van lengte en klank.
Er bestaan speciale flitskaarten met plaatjes om jonge kinderen te leren lezen. Het blijkt echter dat kinderen dan eerder getekende lijnen (het woord) aan een tekening koppelen. Gebruik deze kaarten liever niet, en vervang ze door andere flitskaarten of technieken die hieronder staan beschreven.
Advertentie

Deel 2

Deel 2 van 3:

De basis aanleren

Pdf downloaden

1
Leer je kind het alfabet. Als je kind zich bewust begint te worden van woorden kun je de woorden gaan opbreken in letters. Hoewel je het alfabet met het klassieke alfabetliedje kunt aanleren is het leuker om wat creatiever te zijn. Leer de namen van de letters, maar maak je nog geen zorgen over de klank die bij elke letter hoort.
- Leer eerst de kleine letters. Hoofdletters maken maar een heel klein deel van alle geschreven letters uit. Besteed dus meer aandacht aan de kleine letters. Kleine letters zijn veel belangrijker als een kind gaat leren lezen.
- Probeer eens letters te maken van klei, laat je kind een pittenzakje op een letter op de grond gooien, of vis grote letters uit de badkuip. Dit zijn allemaal interactieve spelletjes die de ontwikkeling op meerdere niveaus stimuleert.^[3]XBron
2
Ontwikkel fonetisch bewustzijn. Een van de belangrijkste stappen in het leren lezen is het associëren van een gesproken geluid met een letter of een lettercombinatie. Dit proces staat bekend als het fonetisch bewustzijn. Er zijn ongeveer 40 klanken in het standaard Nederlands, en elke klank moet worden gekoppeld aan de letter of de combinatie die daarbij hoort. Dat is inclusief de lange en korte klank waar elke letter voor kan staan, en bepaalde lettercombinaties zoals 'ch', 'tsj' en 'oe'.
- Richt je op een letter/lettercombinatie tegelijk. Voorkom verwarring en leg een goede basis door rustig alle klanken te behandelen.
- Geef voorbeelden uit het echte leven bij elke klank; zeg bijvoorbeeld dat de letter 'A', klinkt als de 'a' van appel. Je kunt hier raadspelletjes van maken, door bijvoorbeeld een simpel woord te noemen zoals appel, en dan te vragen welke letter het kind als eerste hoort.
- Gebruik dezelfde soort spelletjes als bij het aanleren van het alfabet, waarbij ook het kritisch denken wordt gestimuleerd als de klank/letter-koppeling moet worden bepaald. Kijk hierboven voor suggesties, maar vervang het dan door klanken.
- Het is makkelijker om het fonetisch bewustzijn te ontwikkelen wanneer de woorden in zo klein mogelijke stukjes worden opgedeeld. Dit kun je doen door woorden in stukjes te klappen (een klap op elke lettergreep), of door woorden op te delen in aparte klanken.^[4]XBron
Door te rijmen ontwikkel je het fonetisch bewustzijn, leren kinderen letters herkennen, en vergroot je de woordenschat. Lees rijmpjes voor aan je kind en maak lijstjes met makkelijk te lezen rijmwoorden zoals kip-wip-lip-hip. Je kind gaat dan patronen zien en zal merken dat bepaalde lettercombinaties staan voor een bepaalde klank, in dit geval 'i-p'.
4
Leer je kind lezen door woorden op te bouwen uit kleine stukjes. Vroeger leerden kinderen lezen door een woord te herkennen aan de lengte, de eerste en laatste letter, en de algehele klank. Tegenwoordig is bekend dat kinderen veel sneller leren lezen als je het andersom doet: door elk woord in zo klein mogelijke deeltjes op te splitsen en die weer samen te voegen tot een heel woord. Help je kind met leren lezen door elke letter individueel te laten spellen zonder eerst naar het hele woord te kijken.
- Ga nog niet aan deze methode beginnen als je kind nog niet voldoende fonetisch bewustzijn heeft. Als hij/zij de klanken nog niet vlot aan de letters kan koppelen moet dat eerst geoefend worden voordat je verder gaat met woorden.
5
Laat je kind oefenen met ontcijferen. Ontcijferen - ook wel spellen genoemd - is wanneer een kind de klanken van elke individuele letter van een woord opzegt, en niet zozeer het woord in het geheel. Lezen kan worden opgesplitst in twee delen: ontcijferen en daarna weten wat het betekent. Verwacht niet dat je kind het woord meteen ontcijfert én begrijpt; concentreer je eerst op het ontcijferen en hardop uitspreken.
- Gebruik nog geen hele verhalen of boeken; laat je kind woordjes van een lijstje of een kort verhaaltje lezen (waarbij je je niet richt op de verhaallijn). Ook rijmpjes kun je hier goed voor gebruiken.
- Hardop ontcijferen maakt het makkelijker voor het kind om te leren hoe het woord moet worden uitgesproken. Laat het woord met klappen in stukjes breken als dat nodig is.
- Wees niet te streng in hoe het kind het woord uitspreekt. Dialect of zwakke auditieve vaardigheden kunnen het lastig maken om woorden op de juiste manier uit te spreken. Accepteer het als je kind zijn best doet. Realiseer je dat het leren van de klanken slechts een tussenstap is in het leerproces, het is niet het doel.^[5]XBron
Peuters, kleuters en eerste groepers zijn nog erg concreet in hun manier van denken en kunnen ingewikkelde abstracte concepten nog niet begrijpen. Als het kind vier is heeft het meestal al een aardig besef van grammatica en gaandeweg leert het alle grammaticaregels. Op dit moment hoef je je alleen te concentreren op de mechanische vaardigheid van het leren lezen, dat is het ontcijferen van nieuwe woorden en deze in het geheugen opnemen om vloeiend te leren lezen.
7
Bouw een archief met veelgebruikte woorden op. Bepaalde woorden worden in het Nederlands vaak gebruikt, maar volgen niet de fonetische regels. Deze woorden kunnen beter geleerd worden door de vorm ervan te onthouden dan de klanken. Voorbeelden hiervan zijn 'de', 'ze', 'voor', 'door' en 'veer'.
- Toon de woorden op een stuk papier. Laat je kinderen het woord kopiëren en vertel hen wat het woord is. Vraag hen dan om jou weer te vertellen wat de woorden zijn.
Advertentie

Deel 3

Deel 3 van 3:

Het moeilijker maken

Pdf downloaden

1
Begin met het aanbieden van hele verhalen. De kans bestaat dat je kind naar school gaat tegen de tijd dat hij/zij kan lezen en dat de leerkracht dan leesmateriaal aanbiedt. Help je kind deze hele verhalen te lezen door de woorden eerst uit elkaar te halen in klanken en weer samen te voegen, en door moeilijke nieuwe woorden uit te leggen. Naarmate het woordbegrip toeneemt zal je kind de verhaallijnen steeds beter gaan begrijpen.
- Laat je kind ook naar de plaatjes kijken - dat is geen spieken. Plaatjes en associaties zijn heel nuttige onderdelen bij het opbouwen van de woordenschat.
Nadat het verhaal is gelezen laat je je kind vertellen waar het over ging. Probeer het zo gedetailleerd mogelijk te laten vertellen, maar verwacht geen uitgebreide reactie. Een makkelijke en leuke manier om dit te stimuleren is met behulp van poppen die de karakters in het verhaal uitbeelden, zodat je kind het verhaal daarmee kan navertellen.
3
Stel vragen over het verhaal. Net als bij het voorlezen kun je vragen stellen over het verhaal dat je kind zojuist heeft gelezen. In het begin zal het moeilijk zijn om kritisch over de betekenis van de woorden en de opbouw van de karakterontwikkeling of het verhaal na te denken, maar na een tijdje ontwikkelt je kind de nodige vaardigheden om de vragen te kunnen beantwoorden.
- Maak een vragenlijst die je kind zelf kan lezen; het kunnen lezen en begrijpen van de vragen is net zo belangrijk als het kunnen beantwoorden van de vragen zelf.
- Begin met concrete vragen, zoals 'Wie was de hoofdpersoon in het verhaal?', en niet met abstracte vragen zoals 'Waarom was de hoofdpersoon zo verdrietig?'.
4
Leer je kind naast lezen meteen schrijven. Lezen is een noodzakelijke voorloper van schrijven, maar als je kind leesvaardigheden ontwikkelt is het goed om ook meteen met schrijven te gaan oefenen. Kinderen leren sneller lezen als ze tegelijk leren schrijven. De beweging van het maken van de letters helpt bij het inprenten ervan, en als een kind de klanken hoort terwijl het de letters schrijft versterkt dat het leren.
- Je zult een verbeterde leesvaardigheid opmerken als je kind leert spellen door te ontcijferen en woorden hardop uitspreekt. Werk rustig en verwacht geen perfecte resultaten.
Ook nu je kind zelf kan lezen moet je doorgaan met het bijbrengen van liefde voor lezen door dagelijks voor te lezen. Je kind ontwikkelt gemakkelijker een nog sterker fonetisch bewustzijn als het de woorden kan zien terwijl jij ze voorleest, dan wanneer het zelf worstelt om het allebei tegelijk te doen.
6
Laat je kind aan jou voorlezen. Je weet beter hoe je kind zich ontwikkelt als je het aan jou laat voorlezen, en het moet wat rustiger aan doen omdat het ieder woord correct moet uitspreken. Corrigeer je kind niet tijdens het lezen, want dan onderbreek je zijn/haar gedachtenstroom en dan kan hij/zij moeilijker begrijpen wat er wordt gelezen.
- Hardop lezen hoeft zich niet te beperken tot verhaaltjes; als er woorden om je heen te zien zijn kan je kind die ook voorlezen. Verkeersborden zijn daar een goed voorbeeld van, daarmee kan je kind oefenen om aan jou voor te lezen.^[6]XBron
Advertentie

Tips

In tegenstelling tot wat tegenwoordig wel beweerd wordt, kunnen baby's niet leren lezen. Ze kunnen wel wat vormen herkennen en die aan plaatjes koppelen, maar dat is niet echt lezen. De meeste kinderen zijn voor hun 3e of 4e jaar nog niet voldoende ontwikkeld om te gaan lezen.
Als je kind geen geduld heeft om te leren lezen en liever tv kijkt, zet dan de ondertiteling aan en moedig hem/haar aan om die te proberen te volgen.
De meeste kinderen beginnen met leren lezen als ze 4 zijn (op zijn vroegst). Je kunt dan beginnen met de klank die bij letters hoort. Ook kun je dan beginnen met eenvoudige instructies.

Advertentie